Skírnir - 01.01.1930, Blaðsíða 139

SkirnirJ
Alþingi árið 1262.
133
ungaaldar og sigað þeim hverjum á annan. Divide et im-
pera (deildu og drottnaðu) er auðsjáanlega frumregla Há'
konar gamla i skiftum hans við íslenzku höfðingjana. Hann
gerir þá sér handgengna og tekur þar með af þeim eiða
sér til hollustu. Hvenær sem einn íslenzki hölðinginn, er
únetjaður var orðinn konungi, þykir eigi reka vel erindi
hans, þá getur hann búizt við utanstefnu, að hann verði
haldinn í Noregi og að ríki hans komizt óvinum hans í
hendur. Og eftir að konungur er farinn að taka sér vald
til að skipa mönnum héruð á íslandi, þá hikar hann eigi
við að taka hérað af þeim, sem hann hafði veitt það í
upphafi, og fá það í hendur fjandmanni hans, eins og Hrafni
Oddssyni Borgarfjörð 1261, sem hann hafði þó fengið Giz-
uri 1258.
Eins og nú, réðu fáir menn í raun og veru því, hvað
gera skyldi. Þessir menn eru hér Gizur Þorvaldsson og
Hrafn Oddsson. Gizur er hræddur við konung. Hann veit,
að það muni jafnvel kosta hann lífið eða að minnsta kosti
öll völd á íslandi, ef hann flytur ekki konungsmál af öllu
afli 1262. Hrafn Oddsson tekur við skipun yfir Borgarfirði,
°g hann kemst þess vegna ekki undan því að beita sér
fyrir málum konungs. Landsmönnum er hinsvegar lofað
Wðindum þeim, sem til eru skilin í sáttmálanum, og auð-
vitað úr þeim mikið gert, einkum sjálfsagt þeim atriðum,
að friðsælt skuli verða í landinu eftir að Noregs konungur
er einn orðinn þar æðstur maður og að nú þurfi ekki að
óttast kaupbann eða farbann milli Noregs og íslands, því
að konungur muni láta sér jafn annt um þegna sina á Is-
landi sem í Noregi. Þetta tvennt gæti hafa mestu orkað í
hugum alþýðu manna.
En þó að menn hafi lagt nokkuð upp úr þessum tveim-
ur atriðum — auknum landsfriði og frjálsari verzlun og
samgöngum — þá var mönnum Þó yfirleitt sárnauðugt að
ganga Noregs konungi á hönd. Þeir standast líka sókn
hans nær 30 ár, alla tíð siðan Sturla Sighvatsson byrjaði
tilraunir sínar. Konungi tekst fyrst að fá mál sitt fram, er
hann hefir unnið þá lifandi tvo aðalhöfðingja landsins, Gizur