Skírnir - 01.01.1930, Blaðsíða 240
234 Alþingi árin 1700 og 1701. [Skírnir
varð lítið úr honum við hliðina á Jóni Vídalín, sem varð
biskup í Skálholti 1698. Þess er ekki þörf að lýsa Jóni
biskupi; það hefir verið gert oft og víða. Þess má aðeins
geta, að auðséð er, að þeir frændur Páll og Jón Vídalín
hafa ætlað sér mest völd á íslandi, og ekki skorti þá kapp
né áræði.
Þá verður að nefna enn einn mann, sem mikil áhrif
hafði á málefni íslands um langan aldur, og það er Árni
Magnússon. Hann hafði dvalizt langdvölum erlendis og
fengið mikið álit sökum lærdóms sins og hæfileika. Með
honum og þeim Vídalínum var góð vinátta og studdu
hverir aðra að málum. Þessir þrír menn voru fremstir sinna
samtímamanna hér á Iandi að gáfum og lærdómi, og því
sorglegra er að sjá, að einmitt þeir skyldu skerast úr leik,
þegar íslendingar loksins gerðu ítarlega tilraun til þess að
ráða bót á verzlunarólaginu. Svo virðist, sem þeir frænd-
ur, Jón biskup og Páll Vídalín, hafi ætlazt til, að Árni
væri fulltrúi þeirra gagnvart stjórninni í Kaupmannahöfn.
Kemur það fram í skrifum þeirra, að þeir ætla sér þremur
(nos tres) mestu að ráða hér á landi. Múller amtmaður
kemst svo að orði í bréfi til Gyldenlöve 14. febr. 1707:
»Hvað sem gert verður í þessu máli, er mest komið undir
því, sem ákveðið verður í Skálholti, aðseturstað biskups-
ins.«') Ekki Ieið á löngu áður en fullur fjandskapur hófst
milli Múllers og þeirra frænda, og leiddi það til þess, að
Múller fór af landi burt og settist að í Kaupmannahöfn, en
hélt þó embætti sínu.
Á Alþingi 1700 átti að vinna Friðriki IV. hollustueiða,
og var þingið því með fjölmennasta móti. Var þar saman-
komið nálega allt stórmenni landsins. Jón Halldórsson í
Hítardal, er sjálfur var á þinginu, lýsir eiðatökunni á þennan
hátt: »Eiðarnir voru unnir 29. júní á eyrinni fyrir neðan
lögréttuna. Fyrst sóru biskuparnir báðir, M. Jón Vídalín og
M. Björn. Las hvor þeirra fyrir sig sinn trúnaðareið stand-
andi, þar næst prófastarnir og fullmektugir þeirra, sem for-
1) A. M.: Embedsskrivelser, bls. 239.