Skírnir - 01.01.1930, Blaðsíða 297

Skirnir]
Þjóðfundurinn árið 1851.
291
»Þeir látast ei tíðum sjá lifandi ráð,
nema lifa og deyja upp á kongsins náð.«
Það er eftirtektarvert, að af öllum íslenzkum embættis-
mönnum voru prestarnir frjálslyndastir og þjóðlegastir.
Þeir voru minnst háðir hinu danska valdi og þeir stóðu
næst alþýðunni. Þeir voru í senn bændur og embættismenn.
Sumir þeirra voru líka miklir skörungar og höfðingjar í
héraði og því sjálfkjörnir til forustu.
Þegar stjórnarbreytingin var að fara fram í Danmöiku,
reit Jón Sigurðsson »Hugvekju til íslendinga«, sem biriist
í 8. árg. »Nýrra félagsrita«, og hefir hún vafalaust átt mik-
inn þátt í að koma frelsishreyfingunni af stað á íslandi.
Nokkrir menn í Reykjavik gengust fyrir því, að fundur yrði
haldinn til þess að ræða um stjórnarmálið, og þrátt fyrir
mótstöðu Rosenörns stiftamtmanns var hann haldinn þann
11. júlí 1848. Fundarmenn voru 24 að tölu, og var samþykkt
að biðja konung um, að íslendingar mættu sjálfir kjósa
fjóra af þeim fimm íslenzku fulltrúum, er áttu að taka sæti
á grundvallarlagaþinginu í Kaupmannahöfn. Ekki voru nú
kröfurnar meiri í það sinn, enda voru nærri því eintómir
embættismenn á fundinum. Tveir fundarmanna voru þó
ekki ánægðir með þessi málalok. Það voru þeir Hannes
Stephensen prófastur og Jón Guðmundsson, síðar ritstjóri.
Þeir gengust fyrir þvi, að safnað var bænarskrám út um
land og að fundur var haldinn á Þingvöllum til þess að
ræða málið.
Þann 5. ágúst 1848 var hinn fyrsti Þingvallafundur
haldinn og fundarmenn voru aðeins 19. Á fundinum var
samin ítarleg bænarskrá til konungs og hann beðinn að
veita íslandi þjóðþing út af fyrir sig, byggt á jafn frjálsri
undirstöðu og með sömu réttindum og Danir fengju að
njóta. Ennfremur, að íslandi væri gefinn kostur á að kjósa
fulltrúa eftir frjálslegum kosningalögum til að ráðgast í
landinu sjálfu um þau atriði í hinni fyrirhuguðu stjórnar-
skrá Danmerkurríkis, sem beinlínis og eingöngu við koma
Islandi, áður en þau væri staðfest af konungi.
Afrit af þessari bænarskrá voru svo send út um svoitir
19*