Skírnir - 01.01.1930, Blaðsíða 287

Skirnir]
Alþingi árið 1845.
281
skyldi nú verðlag fara með þeim hætti, sem nú gerist.
Þetta var mikil bót frá því, sem áður hafði verið, enda
lækkaði útlend vara í verði, en islenzk hækkaði. Var þó
mikils til vant á það, að verzlunin væri komin i það horf,
sem vera þurfti. Verzlunarstaðirnir löggiltu voru óhæfilega
fáir og því stórum erfiðari aðflutningar en vera þurfti. En
bót var það í máli, að setja máttu borgarar úr verzlunar-
stöðunum verzlun víðar, í hinum svonefndu útliggjarastöð-
um, og svo máttu menn verzla við skip, er þangað komu
til lausakaupmennsku. Með þessum hætti varð minni bagi
að fæð löggiltu verzlunarstaðanna en ella hefði verið.
Lausakaupmönnum var og rétt að verzla á hverri höfn
sem vera skyldi 4 vikur, og eigi lengur. Þessi ákvæði voru
þrengd með Rentukammerbréfi 6. jan. 1792. Enginn borgari
í löggiltu verzlunarstöðunum mátti nú verzla annarstaðar,
nema hann hefði stöðuga verzlun í einhverjum kaupstað-
anna 6, og skyldi ennfremur reka verzlun á »útliggjara-
staðnum« bæði sumar og vetur. Og verzlun utan kaup-
sveitar þeirrar, sem þeir áttu heima í, var aðeins leyfð af
skipum, en þeir máttu ekki hafa nokkra verzlun í landi.
Ekki mátti sami maður heldur reka verzlun í fleirum en
einum hinna löggiltu kaupstaða. Með opnu bréfi 23. apr.
1793 var ennfremur harðbannað að leggja fyrir vörur hjá
nokkrum bónda eða senda nokkurn mann með vörur til
sölu i sveitum (»varningsmenn«), og yfirleitt var strang-
lega bannað að veita bændum verzlunarleyfi, með öðrum
orðum: Sveitaverzlun var algerlega bönnuð. Lausakaup-
mönnum var nú og bannað að verzla á »úthöfnum, þar
sem enginn reglulegur löggiltur verzlunarstaður hefir ver-
ið«. Versnaði nú verzlun mjög, enda gengust beztu menn
landsins fyrir því 1795, að samin var bænarskrá um frjálsa
verzlun við allar þjóðir, en sú bæn fékk enga áheyrn hjá
stjórninni. Vestmannaeyjar og Grundarfjörður voru tekin
úr tölu kaupstaðanna með opnu bréfi 22. apríl 1807, en
að öðru leyti varð engin veruleg breyting þar til tilsk. 11.
sept. 1816 kom út. Samkvæmt því gat Rentukammer veitt
öðrum en þegnum Danakonungs leyfi til að sigla hingað