Skírnir - 01.01.1930, Blaðsíða 271
Skirnir]
Alþingi árið 1845.
265
sem Danmörk, til 1814. Þá var Danmerkur konungur líka
hertogi í Slésvík og Holtsetalandi. Holtsetaland var einn
hluti þýzka sambandsins. Friðrik 6., skikkanlegur maður og
fremur vel þokkaður með Dönum, en íslandi til lítils hagn-
aðar, sat þá að ríkjum í Danmörku. Eins og aðrir þjóð-
höfðingjar í þýzka sambandinu, hafði hann orðið að heita
Holtsetalandi ráðgjafarþingi. En þá þótti ójafnt skift, ef eigi
skyldi önnur lönd Friðriks 6. fá sömu hlunnindi, enda lyfti
Júlí-byltingin undir kröfur manna í þessa átt. Með tilsk.
28. maí 1831 var því ákveðið að stofna 2 ráðgjafarþing í
»vort Rige Danmark«, auk annara tveggja ráðgjafarþinga í
Slésvík og Holtsetalandi. Annað ráðgjafarþinganna, er Dan-
mörk fékk, skyldi vera fyrir Norður-Jótland og átti að heyja
það í Vébjörgum, en hitt var fyrir Eydani — og ísland —
°g skyldi vera í Hróarskeldu. Hét konungur að bera und-
'r þessi þing nýmæli í lögum um mannréttindi þegna sinna
°g fjárréttindi og skattamál og kvaðir á mönnum í almenn-
ings þarfir. En eigi voru að sinni sett hin nánari fyrirmæli
nm þing þessi. Átti að fá tillögur beztu manna ríkisins, er
kveðja átti á fund til þess að athuga málið, um skipun
nha á þingum þessum.
Skylt er að geta þess, að Kancellíið danska, sem með
þetta mál fór, bjóst ekki við því, að þeir beztu menn, sem
kveðja skyldi á fund til þess að gera tillögur um skipulag
ráðgjafarþinganna dönsku, myndi geta gert tillögur um
hluttöku íslands í þinghaldinu í Hróarskeldu, því að þeir
myndi eigi hafa nægan kunnugleika »til hin isolerede Pro-
vins« (þ. e. þessa einangraða landshluta), eins og Kancellí
°rðaði það. Því var ákveðið með konungsboði 17. sept.
1831, að leita skyldi tillagna amtmanna á íslandi um þetta
otriði. En af því að Kancellí hafði sofið á málinu frá því
i maí til 17. september 1831, þá kom málaleitan þessi svo
soint til íslands, að amtmaðurinn í Norður- og Austuramt-
inu gat ekki sent álit sitt til Kaupmannahafnar svo snemma,
að það væri konið, þegar Kancellíið átti að afgreiða málið
til konungs. Stiftamtmaður, sem einnig hafði spurt nokkra
sýslumenn ráða og nokkra aðra embættismenn, og amt-