Skírnir - 01.01.1930, Blaðsíða 318
312
Alþingi árið 1903.
[Skírnir
svo sem, að sérstöku málefnin skyldu ekki borin upp í
ríkisráðinu (þetta var síðar nefnt »ríkisráðsfleygurinn« af
Framsóknarmönnum, er einmitt höfðu aðallega staðið að
tillögunni 1895, og lagt áherzlu á þetta atriði), að ráð-
gjafinn fyrir ísland mætti ekki hafa önnur stjórnarstörf
á hendi, að hann yrði að skilja og tala íslenzka tungu^
og að honum væri skylt að mæta á Alþingi, nema sjúk-
dómur eða önnur slík forföll bönnuðu. Frumvarpið var
samþykkt í Neðri deild, en í Efri deild var ríkisráðs-
fleygurinn felldur, en það varð til þess, að þegar málið»
kom aftur til Neðri deildar var það fellt umsvifalaust.
Á Alþingi 1899 var frumvarp alveg samhljóða frum-
varpi Efri deildar 1897 borið fram af Kristjáni Jónssyní
yfirdómara í þeirri deild og samþykkt, en í Neðri deild
var það svo að segja umræðulaust fellt frá annari umræðu..
Við þessa stjórnarskrárbaráttu frá 1895—99 tóku fastir
þingflokkar að myndast; þangað til hafði engin eiginleg
föst flokkaskipun verið í þinginu. Sá flokkur, sem ekki vildi
láta sér nægja minna en að fá æðstu stjórnina inn í land-
ið, kallaði sig Heimastjórnarflokk, en var af mótstöðu-
mönnunum kallaður Afturhaldsflokkur. Hinn flokkurinn, er
vildi taka hverjum þeim umbótum á stjórnarfarinu, er fá-
anlegar voru, kallaði sig Framsóknarflokk, en skifti þó
oftar en einu sinni um nafn; af mótstöðumönnunum var
hann oftast nefndur Hafnarstjórnarflokkur. Sannleikurinn
var þó sá, að þessi flokkur, eða sumir leiðandi menn hans,.
vildi ekki síður en hinn flokkurinn fá innlenda stjórn, en
áleit ekki til neins að fara fram á slíkt eftir ítrekuðum
yfirlýsingum stjórnarinnar. Hins vegar álitu nokkrir helztu
leiðtogar flokksins þáverandi innanlandsstjórn (landshöfð-
ingjavaldið) svo fráleita, að þeir vildu fegins hendi taka
hverjum þeim umbótum, sem fengjust á æðstu stjórninni.
Yfirleitt var því skoðanamunur ekki svo ýkja mikill, en þó
var það víst, að hjá einstöku þingmönnum úr báðum flokk-
um réði hagsmunapólitík því, hvorn flokkinn þeir aðhyllt-
ust, eða þá persónuleg óvild.
Árið 1900 var kjörtímabil útrunnið og kosningar áttu.