Skírnir - 01.01.1930, Blaðsíða 172
166
Alþingi árið 1481.
[Skirnir
janúar 1481, að Hrafn og aðrir hálfkirkjueigendur nyrðra
skyldu gera biskupi reikning af þeim og halda þar uppi
gistingu fyrir hann, og var Hrafni lögmanni dærnt eineiði,
að hann hefði ekki gert þennan mótblástur til að hindra
rétt heilagrar kirkju, en féllist honum eiðurinn, skyldi hann
fallinn í bann af sjálfu verkinu. Lögmaður var fljótur til
svars og lýsti því þegar yfir að dóminum gengnum, að
hann myndi ekki hlýða honum og fyrirbauð öllum kongs-
ins þegnum að gera biskupinum nokkurn reikningsskap af
hálfkirkjum sínum, og prestunum fyrirbauð hann að ganga
þann dóm, sem biskupinn þá nefndi um kirkjunnar mál.
Það er engum blöðum um það að fletta, að hér er fyrsti
þátturinn af hneykslinu, sem varð í lögréttunni sama sumarið.
Þriðja atriði þessa máls gerðist, þegar er biskup var
kominn heim af Alþingi um sumarið. Þá lét hann tólf presta
rita kæru um málið fram fyrir erkibiskup og ríkisráðið,
sem fór þá með konungsvöld eftir Kristján I. látinn, en
hann hafði andazt 22. maí sama vorið. Gauti erkibiskup
varð þegar við, sama haustið, með tveim bréfum rituðum
22. sept., og er hann nú var úrkula vonar um, að málið
fengi friðsamlegar lyktir, talaði hann af lítilli blíðu. Hann
skipar, að við lagðri hegningu kirkjunnar, að allir hálf-
kirkjueigendur geri biskupi reikningsskap af kirkjutíundum
og öðrum kirkjunnar árlegum rentum, einu sinni á hverjum
tveimur árum, er hann sé í sinni vísitatíu, og um gisting-
ar skuli biskup skipa sjálfur fyrir, en kostnaðurinn skuli
greiðast af kirknafjám.
Árið 1482 rituðu Norðlingar svar við bréfum erkibisk-
ups, og þarf ekki að efa, að lögmaður hafi stýrt penna
þeirra. Þeir segjast þegar í öndverðu vilja hlýða lögum og
gömlum siðvana, en biðjast undan allri þvingun og ólög-
legri ásókn og yfirgangi. En lög kveða þeir það eitt, er
lærðir og leikir hafi með einu samþykki ásáttir orðið.
Segjast þeir ekki vita nein lög, bréf eður máldaga, hefð
eður vana eður nokkra löglega játan þar til vera, að bisk-
up fengi reikningsskap af hálfkirkjum eða gisting og næt-
urlegur að þeim, enda hafi biskupar hingað til aðeins gist