Skírnir - 01.01.1930, Blaðsíða 138

132
Alþingi árið 1262.
[Skírnir
Noregi brugðust ár eða ári lengur. En við þessu var þó
alltaf búið. Bar margt til þess. Fyrst og fremst hallæri í
Noregi, er vel mátti valda því, að eigi væri aflögu þar
korn eða aðrar nauðsynjar, sem ísland mátti sízt án vera.
í annan stað var sú hefð ríkjandi í Noregi, að þar réð kon-
ungur boði og banni. Honum var því talið rétt að banna
allar kaupferðir úr Noregi til íslands. Og þessu banni hefir
sennilega stundum verið beitt, t. d. 990 og 1219. Þess-
konar bann var ógurleg svipa á landsmenn. Þar að auki
tók Hákon konungur sér vald til að varna einstökum
íslendingum farar úr Noregi og halda þeim í gislingu til
tryggingar efndum íslenzkra manna á loforðum þeirra hon-
um til handa. Þessi óhagfellda aðstaða landsmanna gagn-
vart konungi Norðmanna er mjög líkleg til þess að hafa
gert þá deigari í andstöðu sinni við konungsvaldið norska.
Og vonin um að geta leyst sig af þessum ótta með göngu
sinni á hönd konungi hefir sjálfsagt verkað með öðru til
þess að þeir gáfu sig konungi á vald. Ákvæði sáttmálans
um skipin bendir í þessa átt.
4. Það lá í stjórnarskipun landsins, að jafnvægið milli
höfðingjanna hlaut smám saman að raskast. Sumir gátu
orðið öflugri en aðrir. Á 13. öld ráða fáeinir höfðingjar
einir öllu. Sunnan lands Oddaverjar og Haukdælir. Eftir
daga Sæmundar Jónssonar í Odda gætir Oddaverja lítt.
Skörungsskapur þeirra og veldi hverfur eiginlega úr sög-
unni. Þar á móti heldur Gizur Þorvaldsson uppi veldi
Haukdæla. Svínfellingar ríkja á Austurlandi, en voru aldrei
voldugir á borð við Oddaverja eða Haukdæli. Þorvarður
Þórarinsson var fyrir þeim eftir 1255. Sturlungar (Snorri, Sig-
hvatur og Þórður bræður) voru lengi ríkastir í Borgarfirði,
Snæfellsnesi og um Dali, og sumir afkomendur þeirra. En
allir hverfa þeir í óveðri Sturlungaaldar. Ásbirningar í Skaga-
firði eru og horfnir úr stórhöfðingja tölu. Sama er um Vatns-
firðinga. Á Vestfjörðum ber Hrafn Oddsson höfuð og herð-
ar yfir aðra höfðingja. Hann, Gizur og Þorvarður eru einu
stórhöfðingjarnir, er lifa af Sturlungaöld. Konungur Norð-
manna hefir róið undir og alið á deilum höfðingja Sturl-