Skírnir - 01.01.1930, Blaðsíða 275
Skírnir]
Alþingi árið 1845.
269
Bjarni Thorsteinsson, Þórður Sveinbjörnsson, Árni Helga-
son og Páll Melsted skipuðu. Var málið síðan rætt á 3.
fundi nefndarinnar. Öllum kom nefndarmönnum saman um
þörf og hal kvæmi sérst iks þings handa íslandi, eins og
vænta mátti, og að afskifti Hróarskelduþings af íslenzkum
málum skyldi lokið jafnskjótt sem ráðgjafarþing yrði sett
á íslandi. Af því að tiilögur embættismannanefndarinnar
urðu nokkurskonar grundvöllur, sem málið var rætt á,
þykir réttast að greina þau aðalatriði í þeirn, sem menn
skildi helzt á um.
1. Embættismannanefndin lagaði tillögur sínar sem
mest eftir fyrirmælum hinnar dönsku tilsk. frá 15. maí 1834
um ráðgjafarþing Danmerkur. Nefndin sagði, sem rétt var,
uð hlutverk íslenzka þingsins ætti að vera hið s ma sem
hlutverk dönsku þinganna. En þó að svo væri, þá leiddi
auðvitað ekki af því, að þræða þyrfti öll ákvæðin um
dönsku þingin, t. d. reglurnar um kjörgengi og kosningar-
rétt. Þessi meginregla embættismannanefndarinnar sætti
allmiklum andmælum, sérstaklega frá síra T >masi Sæ-
mundssyni, sem skráði ritgerð um Alþingismálið, og var
hún gefin út í »Þrjár ritgerðir«, Kaupmannahöfn 1841. Vildi
Tómas hafa skipun hins fyrirhugaða þings mjög svo . ðra
en embættismannanefndin hafðí lagt til, og verður siðar að
tillögum hans vikið.
2. Embætdsroannanefndin hugsaði sér, að íslenzka
þingið yrði skipað 20 fulltrúum, kosnum sínum i hverri
sýslu landsins, þar á meðal í Reykjavik, og 6 mönnum, er
konungur kveddi til þingsetu. Um fulltrúatöluna varð ekki
htill ágreiningur. Síra Tómas Sæmundsson vildi láta lnga
þingið eftir lögréttu á Alþingi i fornöld. En til þess þurfti
umturnun á öllum stjórnarháttum landsi s. Þess egna
hugsar hann sér, að landinu verði skift í vorþing, eins og
Var í fornöld. Vill hann láta kjósa 12 menn i hverjum
landsfjórðungi, svo að þjóðkjörnir þingmenn verði 48, eins
°g verið hafi á bekkjum lögréttu í fornöld, Auk þessara 48
þingmanna, vildi hann láta amtmenn, landsyfirdómara og bisk-
UP eiga sæti á Alþingi. Er torvelt að sjá, hvað unnið hefði