Jörð - 17.06.1941, Side 8

um nauðsynjum frá Bandaríkjunum til Bretlands. Á þessu virðist
oss engin teljandi hætta, að svo stöddu. Fluttningalestirnar myndu
að vísu skipta um herskipavernd i nánd við ísland, en liitt má
vona, að verði hrein undantekning, að umskipun eða geymsla færi
fram í íslenzkum höfnum. En að þvi leyti, sem til þess kynni að
koma, þá haggar það engu að framangreindum röksemdum.
Stóryrði Þjóðverja í tilefni af sáttmálanum gætu sem bezt verið
vottur um gremju yfir því, að verða að sjá á bak fyrirætlunum
sínum um að ráðast á ísland. —
Þá er þess að gæta, að forsetinn hefir skuldbundið Bandarík-
in, til að taka fyllsta tillit til öryggis íbúa landsins og eigna þeirra
í hervarnaráðstöfunum sínum. Og ætti ekki að vera vonlaust um,
að skiptin gætu þá leilt til nokkurra leiðréttinga á ráðstöfunum
Breta hér, ef stjórnarvöld, hlöð og almenningsálit láta einarðlega
til sín taka. — í þessu sambandi mætti minna á yfirlýsingu brezka
sendiherrans, Mr. Howard Smith í viðtalinu, sem birt var i 2. hefti
JAHÐAR í fyrra, þar sem hann fullvissaði oss um það, aðspurður,
að aðgreining herliðs og borgar yrði framkvæmd hráðlega á ákveð-
inn hátt. Hinsvegar var slælega farið i þetta kjölfar af íslendinga
hálfu. —
Þannig er síður en svo, að sáttmálinn við Bandarikin hafi í för
með sé aukna hættu fyrir líf og eignir íslendinga, innan land-
helgi vorrar. —
Um afkomu og hagsmuni að öðru leyti þarf engu orði að víkja
i þessu sambandi. Á þeim sviðum hefir meira unnizt á við sátt-
málann, en nokkur gat látið sig dreyma um, i þessari styrjöld með
öðrum hætti. Og geta þau hlunnindi haft ómetanlegar afleiðingar
um langa framtið, ef giftusamlega er á lialdið. —
Þá koma til athugunar hin siðferðilegu, heilbrígðislegu og þjóð-
ernislegu sjónarmið, og væri jafnvel fullveldisábyrgðin ofkeypt,
ef það ætti að kosta spjöllun á manngildi íslendinga, líkamlega
og andlega. Reynslan af sambúðinni við Bretann hefir fært oss
heim sanninn um, að þessi atriði eru að mestu undir oss sjálfuin
komin. Ef vér erum lítilla manna í sjálfum oss, þá verðum vér
þý af „tvíbýli“ sem þessu; séum vér liinsvegar vaxandi menn i eðli
voru, þá á oss ekki að vera það nein ofraun, að gangast undir
þessa þrekraun, þegar til svo mikils er að vinna, sem vitanlegt er.
Ber og að þakka það, að ríkisstjórnin liefir i þessum efnum sem
öðrum, er komið gátu til greina við samningana, lagt hina ágæt-
ustu undirstöðu af hálfu íslendinga til giftusamlegra nota af sátt-
málanum. —
Kemur nú að atriði, sem flestar þjóðir telja eða liafa talið með
hinu allra mikilvægasta, er til greina getur komið i slíkum við-
horfum sem hér er um að ræða: Er sæmd islenzku þjóðarinnar
150 JÖBÐ