Jörð - 17.06.1941, Qupperneq 13

•anum (sbr. viðtalið við brezka sendiherrann í 2. hefti JARÐAR í
fyrra), og er síður en svo, að þær áorki neitt í því efni að verka
■sem aðhald á vort eigið fólk. Hér tjóir ekki annað en frjálslyndi,
víðsýni og skilningur, — og sé þess gætt, þá og þá fyrst er fengin
traust aðstaða til að standa við kröfur og framfylgja kröfum um
virðingu fyrir þeim véböndum, er skilja á milli menningar og
ruddaskapar, heilbrigðrar þjóðernistilfinningar og þýlyndis eða
óskaplegs ludda á því sviði.
Hér er vafalaust um að ræða stórkostlegt tækifæri landi og
'þjóð til þrifa, ef vér reynumst þess um komnir að halda, við liin
nánari kynni, þeirri virðingu Bandaríkjamanna, sem augljóst er
af ýmsu, að þeir að óreyndu bera fyrir hinni litlu söguþjóð í
undralandinu afskekkta, — söguþjóð, sem einmitt öllum þjóðum
fremur og lengur hefir verið tengd þeirri hugmynd um mannrétt-
iudi, sem leiddi til myndunar Bandaríkjaþjóðarinnar og ríkis henn-
ar, eins og þau höfðu mörgum öldum áður leitt til myndunar ís-
lenzku þjóðarinnar og ríkis hennar; leiddi síðar til hinnar eftir-
•minnilegu baráttu Abrahams Lincolns og samherja hans, og er
■enn, þrátt fyrir allt, uppistaðan í þjóðlífi Bandarikjanna og við-
horfi þeirra við því, er gerist í heiminum.
EILDARYFIRLITI yfir staðreyndir og horfur þær, er skapazt
hafa við sáttmála íslands við Bandaríkin, verður ekki lokið
svo, að ekki sé minnzt lítið eitt nánar á þá kenningarundirstöðu,
er Bandarikin byggja hér afstöðu sina á. Þvi hiin snertir ísland alveg
sérstaklega. Hún er sú, að Monroe-meginreglan nái til íslands, þvi
að ísland megi fræðilega og verði vegna öryggis Ameríku, Banda-
ríkjanna og Kanada sér í lagi, að teljast til „hins nýja heims“. Svo
sem kunnugt er, er landi vor Vilhjálmur Stefánsson brautryðjandi
og e. t. v. höfundur þeirrar hugmyndar. Fram að þessu hefir landið
almennt verið talið til Norðurálfu, en þó oft með semingi, og i
'vísindalegri landafræði hefir það jöfnum höndum verið talið til
almennings heimskautalandanna, utan við heimalönd og afrétti
heimsálfanna. Lega landsins er í raun og veru svo sérstök, að allt
af mun það orka tvímælis, i hvern dilk það skuli draga.
Nú er að þvi reltið, að vér íslendingar verðum sjálfir að taka
þetta mál upp til vandlegrar íhugunar og koma oss niður á, livaða
afstöðu vér viljum taka til þess, að öllu athuguðu. Vér erum ákveðn-
ir í því að vilja teljast norrænir menn, — en öðrum þræði erum
vér þó ómótmælanlega keltneskir að uppruna. Lág-Skotar eru oss
varla óskyldari en Norðmenn, enda líkir oss i iitliti. Land vort
liggur svo að segja iniðja vegu milli Norðurálfu og Vesturheims
°g þó lang-næst Grænlandi, sem er amerískt land. Frá því sjón-
armiði er hvað sem annað. Sögulega skoðað er land vort hins veg-
Jörð 155