Búnaðarrit - 01.01.1913, Side 176
172
'BÚNAÐARRIT
hitavaldar, en ekki hitaverjur. í 3tórum heyjum og
hlöðum er aðstreymi kalda loftsins takmarkað, sökum
hins tiltölulega iitla yfirboiðs, en þó nægjanlegt til að
framleiða hita. Af sömu ástæðu á heita loftið erfitt
með að rjúka burtu. Kemur þar þrýstingurinn i stóru
heyjunum ennfremur til greina.
Alveg öfug áhrií hafa geilar og jafnvel strompar í
smáhlöðum og heyjum. Þar verður aðstreymi kalda
loftsins svo mikið, og þó öndun hinna lifandi fruma við
það aukist, og efnatapið og hitaframleiðslan þ. a. I. bein-
iinis verði meiri, meðan á því stendur, getur hitinn ekki
safnast fyrir, en rýkur burtu. Hitamyndunin getur ekki
haldið jafnvægi við aðstreymi kalda loftsins, eins og
þegar við erum á gangi út í kuldastormi. Við höldum
ekki á okkur hita, þrátt fyiir það þó efnabruninn í lík-
amanum sé miklu meiri. Okkur kólnar. Smáheyin
kólna fyr. Efnabruninn minkar, hættir.
Af þessu kemur það, sem sjá má i töflunni hér að
framan, að efnatjónið í heild sinni verður oft miklu
meira i stóru heyjunum en þeim litlu, eða af 3135 kg. af
þurefni tapaðist um 30°/o, en af 1757 kg. að eins 14.2°/o.
4. Prýstingur. Eg hefi að eins minst á það, að
þrýstingur geti aukið hita í heyjum. Er það alkunnara
en frá þurfi að segja. Allir vita, að oft hitnar í heyi,
þegar bætt er ofan á það, þó ekki hafi hitnað í því áður.
Er það sennilega af því, að hitinn á þá óhægra með að
komast í burtu. En auk þess munu gerlarnir, þessar
alstaðar nálægu og afkastamiklu smáverur, hafa sína þýð-
ingu hér sem annarsstaðar. Sbr. síðar. Bac. calfactor
byrjar starfsemi sína, þegar 40° hiti er kominn.
5. Vatn. Þá má telja vatn í heyi sem eina aðal-
hitaorsök.
Eins og áður er getið anda frumurnar sifelt meðan
þær eru lifandi, en við öndunina myndast vatn og kolsýra.
Nú er öndun jurtanna þannig varið, að hún takmarkast