Búnaðarrit - 01.01.1913, Page 177
BÚNAÐARRIT
173
rnjög af vatnsmagni þeirra, og hættir alveg þá er jurtin
er þur. Enda er hún þá líka dauð.
Lítil tafla skýrir þetta:
Jurt með 100 gr. af þurefni andar á klukkustund
milligröm af kolsýru, þegar vatnsmagnið er:
31% vatn og þar yfir 17.o mgr. kolsýru
25— — — — — 4.3 —
22— — — — — 2.3 —
17.6 — — — — 0.5 —
12.6 — — — — ekki merkjanleg.
Um leið og vatnið minkar í frumum jurtanna,
verður frumusafinn sterkari, efnaríkari, og að sama skapi
sýgur hann í sig vatn með meiri græðgi, sé það fyrir
hendi, og frumurnar lifandi. En við það eykst þeim
þróttur og orka. Þær taka til að anda á ný, efni eyð-
ast og hiti framleiðist. Við öndunina myndast vatn.
Vatn örvar öndunina. Hvað styður annað.
Af þessu er augljóst, hversu skaðlegt er að láta
hálfþurt hey rigna eða „slá“ sig í dögg, áður en það
er borið saman.
6. Smávevui’. Þó eg telji smáverurnar síðast, er
það ekki af því, að þær hafi minsta þýðingu sem hita-
valdar í heyjum; þvert á móti mun muna mest um
starfsemi þeirra, þó menn enn þá þekki lítið til hennai'.
Til skamms tíma hafa menn sáralítið vitað um hita-
orsakir í heyjum. Nú á síðustu árum hefir það verið
rannsakað all-ítarlega, og þanriig hefir fengist svolítil
skíma í þetta flókna og vandasama spursmál.
Nú er talið, að það séu aðallega þrjár tegundir smá-
vera, sem valdi hita i heyjum, gerill, sem tilheyrir Goli-
flokknum, myglusveppur (Oidium lactis) og hitaþurfandi
gerill (Bacillus calfactor). Tveir hinir fyrnefndu geta þó
ekki komið hitanum yfir 40° C., en komi þriðja teg-
undin til sögunnar, Bac. calfactor, sem þarf þó minst
30° hita til þess að geta starfað, kemst hitinn auðveld-