Búnaðarrit - 01.01.1913, Page 189
BÚNAÐARRIT
165
um að fara'að búa svo um hnútana, að fénaðarfellir af
fóðurskorti geti ekki komið fyrir framvegis.
Á 19. öldinni hafa breytingarnar á fjártólunni upp
og niður orðið miklu minni en á 18. öldinni, enda hefir
nú ekki verið öðru um að kenna en hörðum árum, og
þar af leiðandi fóðurskorti, nema á árunurn eftir miðja
öldina, þegar fjárkláðinn seinni var hór á ferðinni. Öldin
byrjaði með aftaka-harðindum, sem fækkuðu öllum fén-
aði stórkostlega, einkum sauðfénu. Það fækkaði unr
nærfelt 3/i parta, og varð 1802 svo fátt, að það hefir
nldrei fyr né síðar jafn-fátt orðið svo menn viti, nema
eftir móðuharðindin 1784.
A 19. öldinni hefir fénaði stöðugt fjölgað fleiri eða
færri ár í röð, og svo hefir honum aftur fækkað á næst.u
árurn. Fjölgun og fækkun fénaðar á víxl hefir endur-
tekið sig með mismunandi löngum inillibilunr alla 19..
öldina, og það fram á þennan dag. Þetta hefir jafnan
staðið r sambandi við árferðið. Á góðum árunr hefir
fénaðinum fjölgað, og á hörðum árunr fækkað.
Þessi sífeldi öldugangur á fónaðareign landsmanna
hefir komið minst fram á nautgripunum, en aðallega á
sauðfónu og hrossunum. Þetta kenrur auðsjáanlega af
því, að nautgripirnir eru einkum mjólkandi kýr. Á
mjólkinni þurftu menn að lifa að vetrinum, og hafa sízt
viljað svelta kýrnar. Menn hafa því oftast ætlað naut-
gripum líkt fóður, og það svo mikið, að dygði fram á
sumar. Innigjafatími nautgripa breytist líka miklu minna
en sauðfénaðar og hrossa.
Búnaðarskýrslurnar sýna greinilega, að menn liafa
hepst við að fjölga fénaði sem mest á góðum árum —
einkum sauðfé og hrossum — en felt hann svo aftur
á hörðu árunum.
Og með þessu mót.i hafa menn öðru hverju goldið
ótrúlega þunga skatta, sem sjálfsagt að nokkru leyt.i má
kalla fjárfellisshatta, ef ekki horfellisshatta.
En það er ekki að eins á fyrri tímum, svo sem á