Búnaðarrit - 01.01.1933, Page 36
30
B Ú N A Ð A R R I T
ans, fjölda þeirra og verð. Þefta er mikið verk, einkum
í fyrsta sinn. Bæði er allmikill vandi að meta hlutina
hæfiiega til verðs og hitt er líka all-fyrirhafnarsamt að
fá allt með, því að oft er margt »í koti karís*. Væri þá
mikill stuðningur að því, ef bændur hjálpuðu hver öðr-
um við fyrstu virðinguna a. m. k., ef ekki er hægt að
ná í leiðbeinandi mann á því sviði.
Þess er getið hér að framan, að efnahagsyfirlitið ætti
að sýna, hver eign heyrir til hverri búgrein. Samkvæmt
þessu ber að skipta öllu því, sem bóndinn hefir undir
höndum í jafn marga hluta og búgreinarnar eru margar,
og ber þá að skrifa undir hverja þeirra það af eign-
inni, sem hin notar.
Nú er því oft þannig varið, að fleiri búgreinar nota
sömu eign. Þetta gildir einkum um fasteign, verkfæri og
húsgögn. Jarðarafnotin skiptast þannig milli túns, engja,
garða og nýræktar annarsvegar, en sauðfjár, kúa og
hrossa hinsvegar (beitiland). Flestar búgreinar taka líka
þátt í notkun bæjarhúsa, auk þeirra bygginga, sem hver
þeirra hefir sérstaklega. Sauðféð notar fjárhús, kýr fjós
o. s. frv., en þessar búgreinar þurfa einnig að nota
íbúðarhúsið fyrir verkamenn sína. Mörg verkfæri eru
notuð sameiginlega af fleiri búgreinum, t. d. handverk-
færi,-kerrur, sláttuvélar o. fl. Og húsgögnin eru á sama
hátt og íbúðarhúsið notuð af flestum búgreinunum.
Hér er hægt að fara tvær leiðir:
Önnur er sú, að meta til verðs þann hluta af fast-
eign, verkfærum og húsgögnum, sem hver búgrein notar,
og færa það sem eign hjá þeim í efnahagsyfirlitið. Þær
borga svo rentur af þeim innstæðum sem öðrum.
Hin leiðin er, að færa sérstakan reikning yfir fast-
eign, verkfæri og húsgögn, og jafna svo árlega áfölln-
um kostnaði (þar í rentur) niður á hinar einstöku bú-
greinar í hlutfalli við þau not, sem hver þeirra hefir af
eigninni. Verður það þá einskonar leiga.
Frá fræðilegu sjónarmiði séð er nákvæmlega sama