Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Blaðsíða 107

4. Lokaviðtal þar sem rætt er við fulltrúa starfendahópa úr grunnskólanum.
Verður nú greint stuttlega frá hverjum þessara þátta, hvernig vinnugögn eru notuð
við öflun upplýsinga og hvernig verki var hagað á vettvangi.
Byrjunarviðtal. Tilgangurinn með því var að kynnast aðstæðum í skólanum en
þessum þætti var sleppt þegar aðferðin var reynd í þriðja sinn haustið 2003.
Viðhorfakönnun (spurningalistar). Markmið þessa þáttar var að kanna félagslega
stöðu grunnskóla í eigin samfélagi eins og áður hefur verið vikið að. Áhersla var lögð
á að kanna viðhorf fólks til síns grunnskóla og til skólamenntunar yfirleitt, bæði
þeirra sem starfa innan skólans og þeirra sem njóta þjónustu hans. Einnig var leitast
við að kanna viðhorf til nokkurra mikilvægra þátta í skipulagi og starfsháttum
grunnskóla, einkum afstöðu fólks til skólagöngu, náms og menntunar almennt. Þá
var athugað hvort afstaðan sé áberandi ólík milli byggðarlaga eftir því hvernig
atvinnulífi þeirra og efnahag íbúanna er háttað.
Í fyrstu umferð veturinn 1997–1998 voru spurningalistar lagðir fyrir foreldra,
starfsfólk grunnskóla og nemendur í þremur grunnskólum. Úrvinnsla úr þeirri
könnun benti til að flestar spurningar væru nothæfar og þær veittu áhugaverðar
upplýsingar um viðhorf þátttakenda til grunnskóla og starfshátta þar. Í kjölfarið voru
spurningar endurskoðaðar, sumum breytt en aðrar felldar út og lagðar fyrir þannig
breyttar í annarri umferð og enn var sami háttur hafður á í þriðju umferð árið 2003.
Niðurstöður úr viðhorfakönnun mynda bakgrunn að temum (umræðuefnum)
lokaviðtalsins en í því er leitað eftir viðbrögðum viðmælenda og skýringum þeirra á
þessum niðurstöðum.
Könnun starfsskilyrða. Hér var ætlunin að safna gögnum sem varpað gætu ljósi á
starfshætti grunnskólanna, vinnuskilyrði í skólunum og félagslegar/efnahagslegar
aðstæður sem starfendur búa við innan skóla og utan. Um er að ræða sjö þætti sem
unnt er að greina nánar í undirflokka. Þættirnir eru þessir:
1. Brot úr sögu skólans.
2. Húsnæði skólans og búnaður.
3. Starfsreynsla og menntun starfsfólks.
4. Félagslegur bakgrunnur nemenda.
5. Skólanámskrá/stefnumörkun skólans.
6. Samskipti/boðskipti (síðar oftast nefnt starfsandi/ skólabragur).
7. Fjárveitingar til skólans.
Undirbúningur að söfnun þessara gagna um starfsskilyrði skóla og félagslegar að-
stæður starfenda reyndist torsótt verk. Erfitt reyndist að skrá upplýsingar þannig að
nothæft teldist til áframhaldandi úrvinnslu, hvort heldur væri tölulega eða með
lýsandi hætti. Þessi hluti verksins náði því ekki fram að ganga, nema þættir nr. 3,
starfsreynsla og menntun starfsfólks, og nr. 4, félagslegur bakgrunnur nemenda. Á forsíðum
spurningalistanna var spurt um þessa þætti en úr þeim gögnum hefur ekki verið
unnið.
Lokaviðtal. Viðtalið er þungamiðja þeirrar aðferðar sem hér er beitt til að skoða
starfsemi grunnskóla. Undirstaða þess eru þær upplýsingar sem aflað hefur verið í
J Ó N A S P Á L S S O N , A M A L Í A B J Ö R N S D Ó T T I R O G Ó L A F U R H . J Ó H A N N S S O N
107