Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Page 137

Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Page 137
II Innviðir kerfisins skipta auðvitað máli. Það er mikilvægt að velta því fyrir sér hvernig háskólarnir þróast þegar horft er á þá innan frá. Hvers eðlis er þróun háskólanna og hvað rekur hana áfram? Ég tel að háskólar í Evrópu feti mjög svipaðar slóðir og háskólar í Norður-Ameríku, þeir evrópsku séu aðeins nokkrum áratugum á eftir (Jón Torfi Jónasson, 1999, 2000b). Jafnframt tel ég að háskólar í Evrópu séu flestir á sama skriði, það er í átt að viðmiði rannsóknarháskóla. Nú eru evrópsku skólarnir vissu- lega komnir mjög mislangt á þeirri braut; sumir hafa verið þar um langa hríð (þó fæstir mjög lengi), aðrir eru rétt komnir af stað og enn aðrir eiga enn nokkuð í land. En allir eru á sömu leiðinni. Háskóli Íslands er kominn langlengst íslensku háskól- anna, en flestir hinna telja sig vera komna nálægt því að skilgreina sig sem rannsókn- arháskóla. Nákvæmlega sama þróunin er á öllum Norðurlöndunum. Þar eru háskól- ar komnir mislangt en mér finnst það ekki leyna sér að mjög margir hafi það mark- mið að vera, eða verða háskóli í fremstu röð. Þessi ásetningur er að mínu mati ein skýringin á því að háskólakerfi þessara landa vaxa nokkuð hratt og þróast á svipað- an hátt. Skólar flytjast til innan kerfisins, þá rekur í átt að hærri virðingarstöðu innan háskólageirans og sú staða ákvarðast að verulegu leyti af rannsóknum, umfangi þeirra og sýnileika (Gyða Jóhannsdóttir, 2001; Jón Torfi Jónasson, 2004 desember; Morphew, 2000). Ég hef kallað þetta kerfisrek eða fræðirek stofnana.4 Þannig flytjast skólar eða tiltekin verkefni sem eru á framhaldsskólastigi, á millistig eða strax á há- skólastig. Þar til viðbótar færast viðfangsefni sem eru á grunnstigi háskólastigs á framhaldsstig. Þetta gerist mishratt í ólíkum greinum og löndum en gerist, þegar á heildina er litið, hægt og sígandi alls staðar. Þetta á einkum við um starfsnám af ýmsu tagi og þess vegna hefur háskólastig Vesturlanda fengið það orð á sig að sinna starfs- menntun betur en áður, en ég tel það fyrst og fremst stafa af því að starfsmenntun sem ekki var þar er nú komin þangað. Þetta skýrir sumt í þeim vexti sem við höfum séð; skólar sem voru á framhaldsskólastigi eru nú á háskólastigi og nemendurnir þá taldir með því síðarnefnda. Þessi tilfærsla tengist sterku afli sem ég tel að tengist mjög vexti háskólastigsins. Það er sókn nemenda í prófgráður (Brown, 1995; Collins, 1979; Jón Torfi Jónasson, 2004b; Labaree, 1997).5 Vonandi hafa nemendur áhuga á inntaki þess sem þeir læra og eru þess vegna áfjáðir í að til þeirra séu gerðar sem mestar kröfur, fyrir þá séu lögð krefjandi og gagnleg verkefni og fyrir bragðið víkki þeir sjóndeildarhring sinn og nái tökum á margvíslegri færni sem gagnast þeim síðar í lífi og starfi. En það er alveg ljóst að margir þeirra eru jafnframt, og ekki síður, að sækjast eftir viðurkenningunni, vottorðinu um að þeir hafi lokið háskólanámi, t.d. BA eða svipaðri gráðu eða MA eða sambærilegri gráðu. Einhver hluti nemenda vill gjarnan fara í fræðilegt nám en mjög stór hluti þeirra vill leggja stund á nám sem er augljóslega gagnlegt í hefðbundinni merkingu: margir vilja fara í starfstengt nám. Vandinn er sá að þetta sama fólk vill líka fara í nám sem hefur bærilegan virðingarsess, hvernig svo sem það huglæga J Ó N T O R F I J Ó N A S S O N 137 4 Á ensku hafa verið notuð orðin academic drift og institutional drift. 5 Á ensku er einkum notað orðið credentialism og þá vísað í átaka- eða samkeppniskrafta, status competition mechanisms.
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152

x

Uppeldi og menntun

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.