Búfræðingurinn - 01.01.1947, Blaðsíða 70
68
BÚFRÆÐINGURINN
Báðar eru tegundir þessar varanlegar. Sú fyrrtalda hefur oft langar,
jarðlægar renglur og stráin knébeygð við rótina. Vex ágætlega í rak-
lendi og er oft aðaltegundin í þurrkuðum mýrajarðvegi. Hálíngresið
hefur uppréttan vöxt og vex mest í þurrlendi og á harðvelli. Góðar
fóðurjurtir.
Rýgresi (Lolium perienna) er axgras með uppréttum jarðstöngli,
sem gelur gefið góða uppskeru í eitt til tvö ár í sáðsléttunum, en hverf-
ur svo úr sögunni. Gott fóðurgras. Af rýgresi og öðrum skammæjum
tegundum má ekki vera svo mikið í fræblöndunni, að valdi verulegu
uppskerutjóni, er þær hverfa úr sáðsléttunum.
Fyrst eftir að farið var að gera hér sáðblöndur, var haft nokkuð af
belgjurtafræi í blöndunum, svo sem tafla XII ber með sér. Reynslan
mun þó hafa orðið sú, að flestar þessar belgjurtir náðu engum þroska,
sumpart vegna þess, að viðeigandi rótarbakteríur skorti, eða þá vegna
þess, að grasið var látið vaxa um of og kæfa þær. Síðari tilraunir hafa
þó sýnt, að sumar tegundir belgjurta geta vaxið hér ágætlega í sáð-
sléttum, ef rétt er með farið, og gera þar stórmikið gagn.
Hvítsmári (Trifolium repens) er fremur lágvaxin jurt með löng-
um, jarðlægum renglum, niðursveigðum stönglum, öfugegglaga smá-
hlöðum og nærri hnöttótlum, hvítum hlómkolli. Hvítsmárinn er mjög
þolin jurt, einkum þar, sem beitt er eða gras er lágvaxið, en þolir illa,
að annar gróður vaxi honum yfir höfuð. Þarf því að gæta þess, þegar
rækta skal hvítsmára, að hlutdeild smárans í fræblöndunni sé allmikil
og frægresið sé slegið snemma. Bezt hefur heppnazt hér ræktun dönsku
hvítsmárategundanna, sem kenndar eru við Morsö og Strynö.
Rauðsmári (Trifolium pratense) er niiklu stórvaxnari og kröftugri
jurt en hvítsmárinn, en miklu óþolnari. Sjaldan er gert ráð fyrir, að
liann endist í sáðsléttunum meira en 3—4 ár, þótt hér séu dæmi til, að
ýmsar seinvaxnar tegundir hafi haldið velli í sléttunum í 8 ár eða leng-
ur. Rauðsmárinn hefur sterka stólparót, plantan öll dálítið hærð, blöðin
egglaga eða aðeins öfugegglaga. Blómkollar rósrauðir. Rauðsmárinn
getur gefið mikla uppskeru og prýðilegt fóður, meðan hann helzt við
í sléttunum, en er mjög vandþurrkaður nema á hesjum eða við súg-
þurrk vegna þess, hve blöðunum hættir til molnunar. Varanlegastar eru
norsku tegundirnar Molstað- og Toten- og svo Gautasmári.
Umjeðmingur (Vicia cracca) hefur lítið verið reyndur í sáðslétt-
um, en getur annars vaxið ágætlega í graslendi, sækir þó á að vaxa í