Búfræðingurinn - 01.01.1948, Blaðsíða 43
BÚFRÆÐINGURINN
41
sama Iiorf aftur, þá er ekki um annað að gera en að endurtaka
aðgerðirnar.
Ef kýrin liggur lengi í doða (fleiri dægur), er rétt að setja torf
undir hana, svo að síður sé hætta á legusárum, sömuleiðis er
nauðsynlegt að hafa liliðarskipti á henni þrisvar til fjórum
sinnum á sólarhring.
Við doðakrömpum er rétt að reyna að gefa deyfilyf, t. d. klór-
al (Chlorali hydras), Luminal o. fl. ásamt með kalksprautum.
Ef kramparnir lægjast má reyna loftdælingu á eftir.
Nú fýsir sjálfsagt marga að spyrja: Hvað eigum við að gera til
þess að forðast doðann?
Á margt hefur verið bent, t. d. að fóðra lítið með mat í geld-
stöðunni og reynslan sýnir að svo er rétt, ennfremur að mjólka
lítið fyrstu dagana eftir burð, jafnvel svo lítið, að ögn linist á
júgrinu, gott mun vera að gefa þorskalýsi og kalkefni (t. d. krít,
beinamjöl o. fl.) síðustu vikur fyrir burð og þar, sem því verður
við komið, einnig undanrennu, sömuleiðis má reyna að kalk-
sprauta kýrnar um burðinn og fleira mætti nefna, en þó býst
ég við að engin örugg leið finnist til þess að hindra doðann með
öllu, til jress vita rnenn ekki gjörla hina dýpri orsök hans. Það,
sem vitað er, er að doðinn er í flestum tilfellum tengdur við
burð, að hans gætir einkum lijá góðum mjólkurkúm. Frakkar
nefna doðann „la maladie de la bonne vache“, eða „veiki góðu
kýrinnar", það er einnig víst, að jrað er arfgengi fyrir Joeim
veikleika að fá doða, og er bæði talað um doðakýr og doðakyn.
Af öllum jreim getgátum, sem fram hafa komið um orsök
doðans, er hin mikilvægasta, og sú, sem flestir hallazt að, sú,
að kalk blóðsins jrverr svo skyndilega, og ástæða jæss virðist
sú, að annað hvort missi líkaminn of mikið kalk með mjólk-
inni eða hin, að um skort sé að ræða á hormóni, sem myndast
í gl. parathyreoidea, en þeir kirtlar stjórna kalkinnihaldi
blóðsins.
KALDADOÐI.
Kaldadoði ('króniskur doði) er sjúkdómur hjá nautgripum,
oftast skömmu eftir burð. Orsökin virðist vera sú, að efnaskipt-
in í líkamanum raskast frá því eðlilega og jrað myndast sérstök
L