Búfræðingurinn - 01.01.1948, Blaðsíða 126
124
BÚI'RÆÐINGURINN
hafa sljóar hugmyndir um þetta, og skal því varið nokkrum
orðum, fullyrðing’um þessurn til stuðnings.
Náttúrufræðin er ævaforn vísindagrein, svo sem kunnugt
er. Þó var þróun hennar hægfara um langan aldur, og kenn-
ingar hennar oft á villigötum, er leiddi af kennisetningum
kirkjunnar, einveldisfjötrum og mörgu öðru. En völd náttúru-
vísinda hafa orðið mikil nú um skeið og fara nijög vaxandi.
Rannsóknir náttúruvísinda fóru fyrst að ryðja sér til rúms
á 18. og 19. öld að verulegu ráði. Landbúnaðurinn tók þá fljótt
að hagnýta sér niðurstöður slíkra rannsókna. Búnaðarfræðsla,
á grundvelli þeirra, var hafin við ýmsa háskóla á Þýzkalandi
og víðar, Fyrsti búnaðarskólinn var stofnaður 1806 á Þýzka-
landi. Skóli þessi varð fyrirmynd fjölmargra annarra skóla, er
síðar voru reistir á Þýzkalandi, Norðurlöndum og síðan víða
um allan liinn menntaða lieim. Löggjöf, starfshættir og þróun
skólanna hlaut þó að miðast við staðhætti, náttúrufar og þjóð-
skipulag hverrar þjóðar.
íslendingar voru illa á vegi staddir í búnaðarmálum, þegar
nágrannaþjóðir þeirra fóru að hagnýta sér búnaðarfræðslu.
Erlend kúgun, örbirgð og hungur höfðu þá ritað rrieginþátt-
inn í sögu þjóðarinnar um langan aldur. íslenzkir bændur vita,
hvað það er, að vera þekkingarlitlir og samtakalausir um at-
vinnumál sín. Þeir hafa oft verið háðir einráðum stjórnum,
sem reynzt hafa tómlátar og skeytingarlitlar um þeirra hag.
íslendingar urðu líka allmikið seinni, en nágrannar þeirra.
til þess að hagnýta sér vaxandi búnaðarþekkingu og skipu-
lagða búnaðarfræðslu. Árin liðu, en loks kom búnaðarskóla-
hreyfingin hingað til lands. Fyrsti búnaðarskólinn var reistur
hér 1880, og hinir skömmu síðar, svo sem kunnugt er. Var það
raunar furðu snemma, og mikill stórhugur fylgdi því starfi,
við svo erfiða aðstöðu, sent enn var að etja.
Verkefni skólanna var ákaflega erfitt, mikið og margþætt.
En mjög litla innlenda reynslu vkr við að styðjast. Þá áttu
þeir að kenna þjóðleg íræði, og urðu þá að nota bækur á er-
lenduni málum við búnaðarnám. Kennslukraftar voru litlir,
en aðstaða öll erfið og fátækleg. Erfiðast var þó að vinna á
móti kyrrstæðum liugsunarhætti og óhagstæðum búnaðarvcnj-