Búfræðingurinn - 01.01.1948, Blaðsíða 108
„Höfum við gengið til góðs
götuna fram eftir veg”
Utvarpserindi þ. 5. jan 1948. _________
Þessari spurningu varpar Jónas Hallgrímsson fram í þjóð-
kunnu kvæði fyrir um 100 árum síðan. Þar bar hann samtíðar-
menn sína saman við forfeður okkar á landnáms- og söguöld.
Þetta ætti hver kynslóð að gera, staðnæmast augnablik og íhuga,
hvort okkur munar aftur á bak, „ellegar nokkuð á leið“.
Hér á landi ber oft á góma „ástandið" í landbúnaðinum,
sem svo er kallað. Ýmsir stunda þá,dægradvöl, að reyna að
sannifæra hvora aðra um, að bændastéttin og forusta hennar
sé afturhaldssöm, vinni með úreltum tækjum, sé þröngsýn og
stöð í nýjungum og framkvæmdum. Ýmsir aðrir eru óþreyt-
andi við að mótmæla þessu, skýrslur og tölur eru teknar til
vitnis og margs konar rökum teflt fram. Þessar deilur eru lík-
lega tilgangslitlar, því íslendingum hættir oftast við öfgum og
óbilgirni, þegar út í deilur er komið.
Til að komast að raun um, hvort bændastéttin hefur staðið
í stað síðustn árin, eða hvor henni hefur munað aftur á bak,
ellegar nokkuð á leið, datt mér í hug að gera samanburð á
tveimur búum með nokkurra ára millibili.
Ég velti nokkuð fyrir mér, hvert halda skyldi til að ná þess-
um myndum ifrá fortíð og nútið. Fortíðarmyndina varð ég að
fá hjá greinargóðum eldri mönnum, og ekki yrði unnt að fara
nokkuð að ráði aftur fyrir aldamótin, því að til þess að myndin
yrði rétt, vildi ég byggja á frásögnum sjónarvottar sjálfs, en
styðjast að engu við munnmæli.