Saga - 1960, Blaðsíða 22

14
ÞORKELL JÓHANNESSON PRÓFESSOR
Landbúnaður á Islandi 1874—1940. Almanak Þjóð-
vinafélagsins 1943.
Magnús Stephensen og verzlunarmál Islendinga 1795—
1816. Andvari 1944.
Við Skaftárelda. Andvari 1945.
Alþingi og atvinnumálin. Landbúnaður og sjávarút-
vegur. Höfuðþættir. Alþingissagan 1948.
Verkalýðsmál á íslandi á ofanverðri 18. öld. Andvari
1948.
Á mótum gamals tíma og nýs. Andvari 1953.
Úr hagsögu íslands. Andvari 1956.
Brot úr verzlunarsögu. Andvari 1957 og 1958.
Þorkell átti hlut að því að hrinda af stað hinu mikla
ritsafni um sögu íslendinga, sem Menningarsjóður gefur
út, og samdi sjálfur síðari hluta VI. bindis og allt VII.
bindi. Hann rekur ýtarlega sögu atvinnuveganna það
tímabil, sem bækumar fjalla um, 1751—1830; og hann
rekur þjóðarsöguna af gleggri yfirsýn og traustari skiln-
ingi á orsakasamhengi atburðanna en algengt hefur verið
í íslenzkum sagnfræðiritum.
Síðustu æviár sín vann Þorkell að miklu riti um Tryggva
Gunnarsson; fyrsta bindið kom út 1955. Þetta átti að
verða íslenzk atvinnusaga á síðari hluta 19. aldar og
fyrra hluta þeirrar 20.; hér skyldi greint frá tímabili
atvinnubyltingarinnar á íslandi og ævi einhvers umsvifa-
mesta athafnamannsins. Þorkell mun hafa verið langt
kominn með annað bindi þessa verks, þegar hann féll
óvænt og skyndilega í valinn. Allt til hins síðasta vann
hann að þeim þætti íslenzkrar sögu, sem hefur verið
vanræktastur, en nú verða vonandi margir til þess að
halda störfum hans áfram; hann lagði grundvöll að ritun
íslenzkrar hagsögu; nú er hægt að feta í slóðina.
Hér er ekki kostur að gera fullnægjandi grein fyrir
sagnfræðiritun Þorkels Jóhannessonar. Ég hef aðeins
reynt að drepa á nokkur helztu atriði í fræðistarfi hans