Sagnir - 01.06.1993, Síða 114

um. Afnám þrælahalds var ekki á færi
alríkisstjómarinnar og jafnvel í stríðinu
vildi Lincoln ekki hætta einingu ríkisins
fyrir þrælana, allt fram á síðustu stundu.
Hvorki Norðan- né Sunnanmenn bám
hag svertingja fyrir brjósti. Engum var
raunverulegur hagur í að frelsa þá.
Þess vegna er spurt: Hvers vegna var
þrælahald aflagt? Þrælamálið var enda-
laust þrætuepli. Það var alltaf fyrir og
kom upp á flestum vígstöðvum. Að því
leyti var eftirsóknarvert að máhð leystist.
En ástæðan fyrir því, að það þvældist alltaf
fyrir var siðferðileg; færri og færri sættu
sig við slíkt reginóréttlæti, sem þrælahald
er. Ef hægt hefði verið að fara milHveg
hefði það verið gert og það var reynt, með
þvi að reyna að halda jafnvægi milli fjölda
þeirra ríkja, sem leyfðu þrælahald og
hinna, sem bönnuðu það. En það var
engin millileið til, því þrælahald er órétt-
látt í einu lagi, þar er ekkert nema ann-
aðhvort eða.
Þrælamir tóku ekki þátt í baráttunni
sjálfir. Baráttan var hvorki stéttar- né
hagsmunabarátta þeirra sjálfra. Henni
má miklu frekar líkja við baráttu nátt-
úmverndarsamtaka nútímans fyrir
minnimáttar. Hvítir Bandaríkjamenn
börðust fyrir gmndvaHarréttindum
minnimáttar á sama hátt og t.d. Græn-
friðungar beijast fyrir rétti hvala til að Hfa,
án þess þó, að ætla sér nokkum tímann
að koma nálægt þeim sjálfir. Þeir töldu
sig siðferðilega skylduga til að bjarga þeim,
sem ekki vom færir um það sjálfir. Þeir
börðust fyrir frelsun þræla á sama hátt og
Grænfiiðungar beijast nú fyrir ffelsun
háhyrninga úr sædýrasöfnum. Þegar
þrýstingurinn er orðinn nógu mikiH,
verður það póHtískt hagkvæmt að láta
undan og þannig má segja að hagsmunir
ráði ferðinni, en siðferðfleg sjónarmið eiga
fyrsta og síðasta orðið.
Tiívísanir
iJorsteinn borsteinsson þýddi allar beinar tilvitnanir í greininni.
1 Winthrop D. Jordan: „Modern Tensions and the Origins of American
Slavery.“ Amcricans from Africa. Slavery and its Aftermaths, N.Y., 1970, 103-115.
2 Mildred Bain og Ervin Lewis: From Freedom to Frecdom. African Roots in American
Soil-Selected Readings, N.Y., 1977, 207.
3 Mildred Bain og Ewin Lewis: From Freedom to Freedom, 208.
4 The National Experience. A Flistory of the United States. 5. útg., 1963, N.Y.,
208.Richard Kluger: Simple Justice. The History of Brown v. Board oj Education
and Black America’ s Struggle for Equality, N.Y., 1977, 30.
5 The National Experience, 208.
6 The National Experience, 211-212.
7 The National Experience, 212.
8 Richard Kluger: Simple Justice, 36 og The National Experience, 264 og 256.
9 The National Experience, 270-271.
10 Richard Kluger: Simple Justice, 39.
11 William Loren Katz: Eyewitness. The Negro in American History, N.Y., 1967,
189.
12 The National Experience, 236.
13 The National Experience, 271.
14 Don E. Fehrenbacher: Abraham Lincoln: A documentary portrait through his
speeches and umtings. Bréf til Mary Speed, 27. september 1841, N.Y., 1964, 45-
46.
15 Richard Kluger: Simple Justice, 27-28.
16 Langston Hughes og Milton Meltzer: A Pictoral History of the Negro in America.
3. útg., N.Y., 1968, 144 og 114-117.
17 Richard Kluger: Simple Justice, 37.
18 Richard KJuger: Simple Justice, 40.
19 Don E. Fehrenbacher: Abraham Lincoln, 36.
20 Stanley M. Elkins: „Slavery and Negro Personality.“ Americans from Africa.
Slavery and its Aftermaths. N. Y., 1970, 131-153.
21 The National Experience, 270-271,265, 209 og 233. Samuel Eliot Morison og
Henry Steele Commager: The Growth of the American Republic. 1. bindi, , N. Y.,
1942, 540-541. Don E. Fehrenbacher: Abraham Lincoln, 109. Richard Klu-
ger: Simple Justice, 39. Charles Sellers og Henry May: A Synopsis of American
History, Volume II: Since the Civil War, Bandaríkin., 1985, 157-158.
22 Mildred Bain og Erwin Lewis: From Freedom to Freedom, 38.
23 The National Experience, 371.
24 Don E. Fehrenbacher: Abraham Lincoln, ræða Lincolns, 21. ágúst 1858, 105.
25 Don E. Fehrenbacher: Abraham Lincoln, ræða Douglass, 21. ágúst 1858, 104.
26 Don E. Fehrenbacher: Abraham Lincoln, ræða Lincolns, 7. október 1858, 109.
27 Don E. Fehrenbacher: Abraham Lincoln, mótmæli sem fram komu á
löggjafarþingi Illinois, 3. mars, 1837, 33-34.
28 Don E. Fehrenbacher: Abraham Lincoln, bréf til Williamsons Durleys, 3. októ-
ber, 1845, 51-52.
29 Don E. Fehrenbacher: Abraham Lincoln, ódagsett, ritað með hendi Lincolns,
birt af æfisöguriturum hans Nicolay og Hay, 70.
30 The National Experience, 371-373.
31 The National Experience, 209.
32 Don E. Fehrenbacher: Abraham Lincoln, yfirlýsing forseta, 19. maí 1862, 188-
189.
33 The National Experience, 373.
34 Mildred Bain og Erwin Lewis: From Freedom to Freedom, 314.
35 Richard Kluger: Simple Justice, 44-46.
112 SAGNIR