Sagnir - 01.06.1993, Page 117

hugmyndafræði sem ól af sér misréttíð,
og setja hana i orsakasöguleg tengsl.
Spurning um aðferð og
heimildarýni
Aðferðafræði kvennasögu á heima innan
sagnfræði fremur en utan - og í raun ætti
hún að verða öllum sagnfræðingum kær-
komin þekkingarfræðileg viðbót. Mikið
vantar þó á að sameining og samvinna sé
á milli þess sem ég vil kalla hefðbundin
rannsóknaraðferð í sagnfræði og
hugmynda kvennasögufræðinga um
sögulegt ferli. Astæðan felst kannski fyrst
og ffemst í því að hin akademíska hefð
býður ekki upp á svo ýkja mikinn
sveigjanleika hvað varðar þverfaglega
samvinnu - og því er ekki heldur svo
auðvelt að hefja samvinnu um ólíkar
áherslur og aðferðir innan sjálffar hefðar-
innar. Þá má benda á að erfitt getur verið
að sameina ólíkar rannsóknarhefðir. Þær
sitja hvor á sínum hól, sagan sem skrifuð
var í anda þjóðemishyggju og hin sem á
rætur í jafnréttisbaráttu kynjanna.
Onnur ástæða fyrir skortí á samþætt-
ingu kvennasögu og almennra sagnffæði-
rannsókna er að margar kvennasögu-
rannsóknir em því marki brenndar að
vera fremur lýsandi en greinandi saga.7
Þó svo að sagnfræði sé kynbundið ferli í
tíma og rúmi, þá er ekki hægt að skýra
ferlið bara með þvi að lýsa stöðu kvenna
og karla. Saga konunga eða þræla verður
t.d. ekki sögð að neinu vití eingöngu með
almennum lýsingum á lifhaðarháttum
þeirra. Það þarf að skoða athafhir fólks í
samhengi og saga kynjanna verður ekki
slitin úr tengslum við samfélagslega hætti
og þróun. En ef affnörkunin er svo víð
sem kvennasaga, en þó svo opin og
óræð, þá er ekki nema von að heimildir
þegi um margt, sem við kannski upphaf-
lega ætluðum að reyna að upplýsa.
Aðferð kynferðissögu byggir á þeirri
hugmynd að sagan sé kynpólitískt ferH
og að á milli kynjanna sé í raun og vem
alltaf ákveðið valdasamband. Slíkt
samband er ekki hægt að skýra með þvi að
einbHna bara á konur eða karla. Maður
verður að skoða sambandið milli kynjanna í
samhengi við valdahlutfölHn í samfélag-
inu.8 Þetta þýðir að gerður er skipulegur
samanburður á stöðu kvenna og karla og
að bæði er skoðað það sem er líkt og ólíkt
með kynjunum og ekki sist tengslin á
milH þeirra. Þessi aðferð leiðir í ljós að
völd karla og kvenna, geta haft misjafnt
form. Konur geta t.d. haft mikil sálfræði-
leg völd og völd innan vébanda
fjölskyldunnar, á meðan karlar gegna
opinbemm embættum og sinna
hervömum.'' Niðurstöður kvenna- og
kynferðissögu kalla á visst endurmat á
valdahugtakinu. I því sambandi er
mikilvægt að losa sig við þá hugsun að
valdatengsl séu aUtaf í ákveðnu stigveldi,
þ. e. að gera fýrir ffam ráð fyrir að karlar
hafi í öUu verið valdameiri en konur, eða
að bara karlar hafi notíð formlegra valda
og konur óformlegra valda. I stað slíkrar
hugsunar þarf að greina betur mismun-
andi valdaleiðir og form.10
Konur eiga sér langa og mikla
ófonnlega en óskráða sögu. Vandamálið
við að draga þessa sögu fram í sviðsljósið
og gæða hana Hfi, Hggur i að mun fleiri
heimildir hafa varðveist um athafnir for-
feðranna og völd, en áhrifamátt og þýð-
ingu fbrmæðranna. Við verðum því að
beita annarskonar aðferðum og heim-
ildarýni við ritun kvennasögu, en t.d. i
hefðbundinni stjómmálasögu er byggist
fyrst og ffemst á ffásögu um atburði er
vörðuðu formlegar athafrúr karla. Spyrja
þarf um kynferði sagnaritarans og
tilganginn með verki hans. Almennt þarf
að greina hvaða kynviðhorf birtast í
heimildum og athuga tengsl þeirra við
eðH og tilgang heimildarinnar. Þetta við-
horf má síðan bera saman við áHka hug-
myndir frá öðmm heimildaflokkum.11
Claire Duchen, hefhr skrifáð um að-
ferðaffæði þeirra er fast við kvennarann-
sóknir í Frakklandi. Orðrétt skrifar hún:
...the starting - point of any text is
SAGNIR 115