Sagnir - 01.06.2001, Blaðsíða 81

Sif Sigmarsdóttir er fædd árið 1978.’
Hún útskrifaðist með BA próf í sagnfræði frá Háskóla íslands
árið 2001. Sif stundar nú MA nám í sagnfræði við sama skóla.
Hljómkvióa í p-moll
Samskipti Jóns Leifs og Páls ísólfssonar í kringum Alþingishátíöina 19301
Jón Leifs2 og Páll ísólfsson voru án efa forgöngumenn íslenskrar
tónlistar á 20. öld. Nutu þeir meiri skipulagðrar tónlistarmennt-
unar en nokkrir íslendingar aðrir fram að þeim tíma. Gerðu Jón
og Páll sér því báðir grein fyrir að á íslandi biði þeirra mikið
frumkvöðlastarf við að reisa tónlistarlíf landsins úr öskustónni.
Markið settu þeir hátt - á hæsta tindinn. Þá greindi hins vegar
svo á um bestu leiðina að ekki gátu þeir sammælst um baráttu-
aðferð. Þótt takmark þeirra Jóns Leifs og Páls ísólfssonar hafi
ávallt verið hið sama réði ólíkt skapferli þeirra því að þeir tóku
hvor sína stefnuna að umbótum íslensks tónlistarlífs.
Útvarpsþættir sem Hjálmar H. Ragnarsson flutti í Ríkisút-
varpinu, Rás 1, í október árið 1995 urðu tilefni til blaðaskrifa á
síðum Morgunblaðsins. Þar deildu tónskáldin Hjálmar og Jón
Þórarinsson meðal annars um það hvort Jón Leifs hefði samið
íslandskantötuna Þjóðhvöt op. 13 með það fyrir augum að
senda hana í samkeppni sem haldin var um kantötu til flutnings
á Alþingishátíðinni á Þingvöllum sumarið 1930 og hvort Páll
ísólfsson hafi átt þátt í því að hlutur Jóns í umræddri keppni
varð enginn. í blaðadeilum þessum kom berlega í ljós hve menn
láta gjarnan stjórnast af persónulegri afstöðu til tónskáldanna
tveggja og tónsmíða þeirra í skrifum sínum og þeim huglægu
rökum sem slík viðhorf eru byggð á. Páll ísólfsson varð strax í
lifanda lífi nokkurs konar goðsögn og hefur æ síðan staðið ljómi
um nafn hans. Ekki fyrr en á síðari árum hefur Jóni Leifs hins
vegar verið gefið það rúm í íslenskri tónlistarsögu sem hann
verðskuldar. í kjölfar þess að sjónum hefur í auknum mæli verið
beint að Jóni virðist sem áhangendum Páls ísólfssonar þyki sú
umfjöllun skyggja á afrek Páls. Því hefur umræðan um þessa
forgöngumenn gjarnan leiðst út á þær brautir að þegar afrek
annars eru rómuð er hinn rægður. Slíkt er auðvitað óviðunandi.
Tónlistarsaga 20. aldarinnar rúmar vel afrek þeirra beggja.
Staða Páls ísólfssonar hrynur ekki við það að Jón Leifs fái það
rými í íslenskri tónlistarsögu sem honum ber. Afrek Jóns Leifs
eru merkari en svo að þau verði að upphefja með því að draga
úr hróðri annars listamanns.
Hér á eftir verða skoðuð samskipti þeirra Jóns og Páls í
tengslum við Alþingishátíðina sem haldin var árið 1930 í tilefni
1000 ára afmælis stofnunar Alþingis. Bjuggust þeir Jón og Páll
við að gegna veigamiklu hlutverki við skipulagningu hljómlistar
á hátíðinni. Öðruvísi fór þó en ætlað var. Fjallað verður um
hugmyndir Jóns um fyrirhugað hlutverk sitt við hátíðina. Einnig
Jón Þorleifsson fæddist þann 1. maí árið 1899 að Sólheimum í
Austur-Húnavatnssýslu. Jón er fæddur bóndasonur. Þó átti það fyrir
föður hans að liggja að öðlast meiri frama. Þorleifur Jónsson varð
ritstjóri, alþingismaður og síðar póstmeistari í Reykjavík. Móðir
Jóns var Ragnheiður Bjarnadóttir en hún kom á fót hannyrðaverslun
í Reykjavík árið 1908, Silkibúðinni, og rak hana með góðum árangri
allt til dauðadags.
Sonur organista á orgellausu heimili í Símonarhúsum fæddist Páll
ísólfsson á Stokkseyri 12. október árið 1893. Faðir hans, ísólfur
Pálsson, stundaði þar búskap og sjómennsku og var auk þess eftir-
sóttur hómópati. Hann var einnig smiður góður og fluttist síðar til
Reykjavíkur þar sem hann fékkst við hljóðfæraviðgerðir. Móðir Páls
var Þuríður Bjarnadóttir. Þegar Páll var fjögurra ára fluttist fjöl-
skyldan í nýtt húsnæði sem faðir hans byggði. Þetta nýja hús var
kallað ísólfsskáli.