Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2007, Side 158

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2007, Side 158
SIGURÐUR PÉTURSSON íunnar efdr Niccolö Malermi og var hún endurprentuð mörgum sinn- um. Ymsir þýskir og svissneslár húmanistar frumsömdu verk á þýsku og unnu einnig ötullega að þýðingum á klassískum verkum og birtist mikið á prenti á seinni hluta 15. aldar og má þar nefha verk efdr menn eins og Niklas von Wyle (um 1410-1479), Heinrich Steinhöwel (1412- 1479), Albrecht von Eyb (1420-1475), Friedrich Riederer (um 1450 - eftir 1508) og Sebastian Brant (1458-1521).33 A sama tímabili voru gefnar út margar biblíuþýðingar á þýsku og mun sú elsta þeirra vera frá því um 1461. Þýðingar á þjóðtungu voru því ekki nýjar af nálinni þegar sið- breytingarmaðurinn Lúther tók þær í þjónustu sína og reisti sér mikinn minnisvarða ekki aðeins á sviði trúmála heldur einnig í sögu þýskrar tungu. Húmanisti eins og Erasmus sýndi hins vegar þjóðtungum lítinn áhuga og sýnir þetta vel hversu mikil breidd var í þeim viðfangsefhum sem andans menn fengust við á þessum tíma. Þótt húmanistaáhrif í íslensku verkunum séu ekki alltaf svo ljós þá ber að hafa í huga að þýðendur verkanna höfðu oftast hlotið menntun sína í anda húmanism- ans og voru títt í nánu sambandi við kunna húmanista. Biskuparnir, Mar- teinn Einarsson, Olafur Hjaltason og Gísli Jónsson (1515-1587) unnu til að mynda allir að þýðingum og útgáfu guðsorðabóka og áttu náið samstarf við Peder Palladius Sjálandsbiskup sem stundað hafði nám um árabil hjá Philipp Melanchthon í Wittenberg. Einn aðalkennari Guð- brands Þorlákssonar var einn merkasti guðfræðingur og húmanisti Dana um áratugaskeið, Niels Hemmingsen (1513-1600), en einnighann hafði notið kennslu Philipps Melanchthons um langa hríð. Fjarlægðin milli leiðtoga siðbreytingarinnar á Islandi og húmanistanna Bugenhagens (1485-1558) og Melanchthons, nánustu samstarfsmanna Lúthers, var því ekki eins mikil og ætla mætti.34 Þótt kirkjunnar þjónar yrðu eðlilega helstu forvígismenn húmanismans á íslandi voru þó einnig menn utan hennar sem sýndu með ýmsu móti að þeir höfðu orðið fýrir áhrifum af þessari menningarstefnu og vildu miðla af brunni hennar. Slík áhrif verða vissulega aldrei könnuð til hlítar en engu að síður má geta manna eins og bræðranna Magnúsar Jónssonar prúða (um 1531-1591) sýslu- manns og Staðarhóls-Páls (d. um 1598) sem báðir voru miklir artkvæða- 33 Um verk Riederers sjá: Sigurður Pémrsson, „Húmanisti á Rauðasandi. Magnús Jónsson prúði og ritstörf hans“, Ritið 3/2005, bls. 95-110, hér bls. 105-106. 34 Johannes Bugenhagen prestur við Stadtkirche í Wittenbergen var skriftafaðir Lúth- ers og aðalhöfúndur kirkjuskipanar Kristjáns konungs III. I5Ó
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188
Side 189
Side 190
Side 191
Side 192
Side 193
Side 194
Side 195
Side 196
Side 197
Side 198
Side 199
Side 200
Side 201
Side 202
Side 203
Side 204

x

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar
https://timarit.is/publication/1098

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.