Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2009, Page 120

KRISTIN LOFTSDOTTIR
Aðils kom út árið 1915 og má sjá nokkuð keimlíkar hugmyndir í henni og
í öðrum ritum h-ans, þ.e. þá sýn að 84% íslenskra landnema hafi komið af
úrvalsættum (þeir voru kynstórir, ágætir, göfugii•).28 I bók shrni Is/ensktþjóð-
enú talar Jón um að á íslandi hafi blandast saman „andlegt þör. hugvit og
snilld Keltanna, og djúpskyggni, staðfesta og viljaþrek Norðmannaxma[,]
og [fætt] af sér þjóðhf sem varla hefur átt sinn líka í sögunni“.29 hlandssaga
Jónasar Jónssonar frá Hriflu var einnig upphaflega gefin út árið 1915
(fyrra bindi) og 1916 (seinna bindi). Nálgun Jónasar er áþekknálgun Jóns
Jónssonar Aðils,30 en Jónas htur svo á að eftir landnánúð hafi hnignmi
tekið við og svo endurreisn síðar meir.31 Saga Islands er saga íslenskra
karlmanna, duglegra og réttsjmna, sem byggðu upp landið.32 Jónas tengir
saman frásagnir af karlmönnum, uppvexti þeirra, dáðum og gjörvuleika,
þó að einnig sé htillega minnst á dugandi konmt
I umíjölltm sinni um fúnd Islands leggur Jónas áherslu á að íslendingar
samanstandi af rjóma norsku þjóðarinnar. Hann segir svo frá:
ísland var þá nýfundið og látdð vel af landkostum þar. Þangað
fóru margir stórbændur frá Noregi beina leið, en fleiri héldu í
fyrsm vestur um haf til Skotlands, írlands og eyjanna þar í kring.
Höfðust þeir þar við um hríð og herjuðu á Noreg til að hefha
harma sinna á konungi. Gekk svo, unz Haraldur fór herferð
vestur um haf og stökkti víkmgum burtu. Fór þá fjöldi af þessmn
landflóttamönnum tál Islands. En þessir atburðir ollu þ\f að til
íslands fór mikið af kjarnmesta fólkinu, sem til var í landinu. En
28 Jón Jónsson Aðils, íslandssaga, Reykjavík: ísafoldarprentsmiðja, 1946, bls. 22.
(Bókin var endurútgefin árin 1923, 1946, 1961 og 1962).
29 Jón Jónsson Aðils, Islenskt þjóðemi: Alþýðufyrirlestrar, Reykjavík: Sigurður
Kristjánsson, 1903, bls. 22-23.
30 Hið sama má greina í alþýðufyrirlestrum Jóns Aðils. Jón skiptir íslandssögunni í
fimm skeið sem í stuttu máli fela í sér að í upphafi hafi íslenskt þjóðlíf einkennst af
fegurð og glæsileika, en síðan hafi íslendingar glatað sjálfstæði sínu og þjóðinni
tekið að hnigna og siðspillast. A 19. öld reis svo þjóðin upp aftur og endurheimti
sjálfsvirðingu sína og þrá efdr sjálfstæði. Sjá Guðmundur Hálfdanarson, „Er
íslensk söguendurskoðun útflutningshæf?“; einnigjón Jónsson Aðils, Islenskt þjóð-
emi.
31 Jónas Jónsson ffá Hriflu, Islandssaga handa bömum, 2 bindi, Reykjavík, 1915-16.
32 Hér má minna á greiningu Þorgerðar H. Þon?aldsdóttur á texta 24 kennslubóka
sem notaðar hafa verið í sögukennslu. Rannsókn hennar leiðir í Ijós mjög bjagað
viðhorf til hlutar Genna í sögunni. Sjá Þorgerður H. Þonaldsdóttir, „Hvað er
svona merkilegt við það að vera karlmaður?: Athugun á hlut kvenna í kennslubók-
um í sögu fjTÍr gnmn- og framhaldsskóla", Saga: Tímarit Sögufélags 34, 2006, bls.
273-305.
118