Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2009, Page 127

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2009, Page 127
KJARNMESTA FOLKIÐ I HEIMI inga. Mörg þessara verka nota niðrandi og fordómafull orð. Það sem er samt mest sláandi fyrir lesendur í samtímanum er léttúðin í framsetning- unni sem ber þess merki að skiptdngin þykir sjálfsögð og eðlileg. I text- unum er ekki reynt að sannfæra lesandann um að kynþættir séu til, slíkt virðist svo augljóst að ekki þarf vitnanna við. Slíkir textar eiga sér skýra samsvörun erlendis. Kjmþáttaflokkanir voru fyrst og fremst viðfangsefni landafræðibóka, þó að stundum sé minnst á þær í mannkynssögubókum. Hér ber að hafa í huga að bækumar eru oft ritaðar eftir erlendum bókum og bendir Heimir Pálsson á hvað varðar Landafræði Karls Finnbogasonar að oft sé um að ræða beina þýðingu.62 Afimörkun kynþátta sem landfræðilegt viðfangsefni endurspeglar í sjálfu sér ákveðna sýn á skiptingu jarðarinnar í landfræðileg rými og þannig tengingu Kkama við áktæðin umhverfissldlyrði. Um langa hríð lögðu heimspekingar, ljóðskáld og vísindamenn áherslu á hvernig umhverfið mótaði ólíkar þjóðir og hópa. Heimspekingurinn Montesquieu hafði mikil áhrif í þá veru að festa umhverfislega nauðhyggju í sessi en í bók sinni Andi lagana (.L’esprit des lois) sem var gefin út árið 1748 fjallar hann um hvemig umhverfið ákvarðaði eiginleika þjóðfélaga. Veðurfar taldi hann móta skapgerð fólks og þróun þjóðfélaga.6j I landafræðibók- unum sem ég hef skoðað í rannsóknum mínum (frá tímabilinu 1862 til 1953) er kynþáttum í flestum tilfellum skipt í fimm meginhópa og tekið ffam að þeir kvíshst svo innbyrðis. Utlistanir á ólíkum kynþáttum fela oft í sér lifandi lýsingar á líkamslagi og lundarfari eins og um ólíkar dýrateg- undir sé að ræða. Eftirfarandi tilvitnanir bera vott um þetta og tengingu eiginleika hópa við ákveðið loftslag: Blámenn (Negrar) búa í suðurálfu. Þeir eru mjög dökkir á hörund. Hárið er stutt, svart og hrokkið. Þeir eru ffammynntir með lágt enni. Þeir þykja ffamtakslitlir eins og flestar þjóðir hitabeltisins.64 Hinn hvíti kynþáttur er í þessum verkum almennt talinn skara fram úr á flestum sviðum. Flest ritin leggja mesta áherslu á hátt menningarstig 62 Heimir Pálsson, „„Ovini sína jeta þeir með góðri lyst““, Heimtnr: Ritgerðir til heiðars Gimnar Karlssyni sjötugum, ritstj. Vesteinn Olason, Reykjavík: Mál og menning, 2009, bls. 188-200, hér bls. 193. 63 David Amold, The Prohlem ofNature: Environment, Culture and European Expansion, Oxford: Blackwell, 1996, bls. 20-25. 64 Steingrímur Arason, Landafræði (meðmyndum), Reykjavík: Prentsmiðja Gutenberg, 1924, bls. 14. I25
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164
Page 165
Page 166
Page 167
Page 168
Page 169
Page 170
Page 171
Page 172
Page 173
Page 174
Page 175
Page 176
Page 177
Page 178
Page 179
Page 180
Page 181
Page 182
Page 183
Page 184
Page 185
Page 186
Page 187
Page 188

x

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar
https://timarit.is/publication/1098

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.