Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2009, Síða 150

ANTONIO GRAMSCI
sér er vísir að því mikilvægi sem vitsmunaleg starfsemi og flokkar hafa
öðlast í nútímanum. Samhliða tilrauninni til að dýpka og færa út „vits-
muni“ hvers einstaklings hefur verið gerð tilraun til að margfalda og
þrengja sérhæfingu. Merki þessa má sjá á menntastofnunum á öllum stig-
um, allt upp í þær skipulagsheildir sem þjóna þtd markmiði að auka veg
svokallaðrar „hámenningar“ á öllum sviðum vísinda og tækni. (Menntakerfið
er tæki sem býr til menntamenn af ýmsum stigtrm. Hina flóknu starfsemi
menntamanna í hinum ýmsu ríkjum má mæla á hlutlægan hátt með skír-
skotun til fjölda og þróunarstigs sérhæfðra skóla: eftir því sem „svæðin“
sem menntunin spannar eru víðtækari og „lóðrétt“ stig menntunar fleiri,
þeim mun flóknari er menningarheimur og siðmenning ákveðins ríkis.
Grundvöll til samanburðar má finna á sviði iðntækni: iðnvæðingu lands
má mæla út frá því hversu vel það stendur í framleiðslu tækja sem geta
framleitt tæki, svo og í framleiðslu stöðugt nákvæmari verkfæra til að búa
til bæði vélar og frekari verkfæri til að búa til vélar o.s.frv. Lönd sem standa
best í smíði tækja fyrir tilraunastofur í vísindum og tækja til að prófa þessi
sömu tæki, geta þá talist lengst komin á sviði tækni og iðnaðar, standa á
hæsta siðmenningarstiginu o.s.frv. Sama á við um undirbúning mennta-
manna og skólana sem eiga að sjá um hann: skólar og stofhanir hámenn-
ingar má setja í sama flokk.) (I þessu efni má heldur ekki skilja magnið ffá
gæðtmum. Háþróuð sérhæfing á sviði tækni og menningar hlýtur að kall-
ast á við hámarksútbreiðslu grunnskólamenntunar og hámarksáherslu á að
fjölga nemendum á miðskólastigi eins og hægt er. Auðvitað hefur þessi
þörf fyrir að skapa eins umfangsmikinn grunn og kostur er fyrir valið á
þeim sem fá að þroska vitsmunalega hæfileika sína - þ.e. að láta hámenn-
ingu og hágæðatækni lúta leikreglum lýðræðisins - ákveðna galla í för með
sér: hún getur valdið útbreiddu atvinnuleysi í millilagi [stratí\ mennta-
manna, sem á sér raunar stað í öllum nútímasamfélögum.)
Það er athyglisvert að myndun laga [ceti\ menntamanna í efnislegum
veruleika á sér ekki stað innan vébanda óhlutbundins lýðræðis heldur lýtur
þessi þróun hluttækum og hefðbundnum sögulegum ferlum. Lög [ceí/]
hafa orðið til sem „ffamleiða menningarvita“ á hefðbundinn hátt og eru
yfirleitt sjálf sérffæðingar í því að „spara“, það er borgaraleg lág- og milli-
stétt landeigenda og viss millilög [stratí\ borgaralegra lág- og millistétta
sem búa í borgum. Misjöfh útbreiðsla ólíkra gerða af skólum (klassískra og
sérhæfðra) á hinu „efnahagslega“ landsvæði og ólíkar þrár hinna ýmsu
flokka þessara laga [ceti\ ákvarða ffamleiðslu hinna ólíku greina vitsmuna-
legrar sérhæfingar eða ljá henni form. Því er það svo að á Italíu ffamleiðir
148