Frjáls verslun - 01.04.2014, Qupperneq 40

40 FRJÁLS VERSLUN 4. 2014
„Það skiptir máli hvernig
fyrir tæki haga sér og koma
fram, og það hefur áhrif bæði
á þeirra samtíma en einnig á
komandi kynslóðir, við hvað
börn alast upp og hverju þau
eiga að venjast. Mér finnst
því ábyrgð þeirra sem sjá um
rekstur, hvort sem það eru
fyrirtæki eða sveitarfélög eða
annað slíkt, að líta til þessara
hluta í dálítið víðu samhengi,
skoða hvernig þau eigi að koma
fram og haga sér þannig að
það sé í sátt og til framdráttar
bæði fyrir samfélagið sem þau
búa í og fyrir framtíðina. Við
tókum þess vegna þátt í Festu
– miðstöð um samfélagsábyrgð
fyrirtækja bæði til að vinna að
þessum málum og til að læra,
því að þó að við höfum mik -
inn áhuga á þessum málum
og viljum standa okkur vel,
þá þurfum við líka að læra og
heyra hvað aðrir eru að gera, fá
aðrar hugmyndir og heyra hvað
er að gerast í þessu í kringum
okkur. Hugsunin er að víkka
sjóndeildarhringinn.“
Rannveig er spurð um afstöðu
sína til oft mjög harðskeyttrar
andstöðu kynsystra hennar
gagn vart öllu sem varðar
stór iðju vegna mengunar og
virkj ana og vegna stórfellds
inn grips í náttúruna sem einatt
er fylgifiskur þeirra. „Mér finnst
það svo sem ekkert óeðlilegt.
Konur eru oft í nokkurri fjar lægð
frá þessu og það er auðvelt að
vera andsnúinn ein hverju sem
er fjarlægt manni. En mér finnst
það líka eðlilegt vegna þess að
þær eru oft meðvitaðri um hvað
er að gerast í náttúruspjöllum
og um hverfismengun. Þannig
að mér finnst það ekkert skrít -
ið eða óeðlilegt að þær séu
sumar hverjar harðskeyttar í
þessu tilliti. Umhverfismál eru
ofarlega í huga kvenna almennt
og það gildir um mig eins og
aðrar konur. Ég skil því alveg
þetta sjónarmið – við konur
erum öðru vísi, göngum með
börnin og fæðum þau, hugsum
öðru vísi um lífið – það er
óhjá kvæmilegt að við skynjum
þessa hluti öðru vísi. Konur eru
í meirihluta þeirra sem eru í
umönnunarstörfum, annast um
börnin, gamalt fólk og veikt og
það er ekkert óeðlilegt að þær
hafi næmari tilfinningu fyrir
þessum hlutum. Mér finnst
því full ástæða til að virða það
og skilja, og gefa því nánari
gaum.“
Talið berst að áliðnaðinum
sjálfum. Rannveig er sem stend-
ur formaður Samáls, samtaka
áliðnaðarins á Íslands, sem
hefur unnið að því að byggja
svokallaðan álklasa, ekki
ósvip að sjávarútvegsklasanum
og um margt svipað því sem
er að gerast í öðrum löndum
að þau fyrirtæki sem eru að
þjónusta álfyrirtækin hafi ein -
hvers konar samvinnu og að -
gang að rannsóknum á þessu
sviði segir Rannveig. „Áfangi
að þessu var að undirrituð
hefur verið viljayfirlýsing milli
Háskóla Íslands og Háskól ans
í Reykjavík, Nýsköpunar mið -
stöðvar, iðnaðarráðu neyt is -
ins og okkar í Samáli um að
vinna að því að koma á fót
rannsóknarsetri og efla mennt-
un á þessu sviði. Við erum
þannig að stíga okkar fyrstu
skref í þessu. Við verðum auð -
vitað að líta til þess að hér eru
komin þrjú álver og þetta er
orðinn talsvert stór atvinnu -
veg ur á Íslandi, að því fylgi
menntun á þessu sviði og að við
eig um kost á öflugum starfs-
mönnum.“
Erfitt árferði
Rekstrarumhverfið er erfitt
um þessar mundir. „Við höf um
ekki verið með lán frá móð -
urfyrirtækinu nema í mjög
litlum mæli og höfum safnað
fyrir þeim fjárfestingum sem
við höfum ráðist í. Við höfum
greitt tekjuskatt hér á landi
en erum reyndar komin í tap -
rekstur núna enda álverð í
sögulegu lágmarki. Raforkan
sem við borgum er á sama
tíma okkur mjög dýr vegna
þess að við erum eina álverið
hér sem ekki er með samning
sem er álverðstengdur, líkt og
er hjá hinum álverunum. Við
erum því komin í alvarlegt tap.
Miklar breytingar á álverði eru
ekki sjáanlegar en álverðið er
reyndar slíkt ólíkindatól að
sjaldnast hefur tekist að spá
rétt um þróunina. En ef ekkert
breytist erum við í alvarlegum
erfiðleikum, þrátt fyrir að hafa
brugðist við með eins miklum
kostnaðarsamdrætti og okkur
hefur verið frekast unnt. Við
erum reyndar nýkomin út úr
mjög mikilli fjárfestingu, upp
á sextíu milljarða, þar sem
við uppfærðum mjög stóran
hluta af verksmiðjunni til nú-
tímalegs horfs og farin að fram-
leiða virðismeiri vöru en við
framleiddum áður.“
Áliðnaðurinn hefur löngum
verið með mjög stóran hluta
af vöruútflutningi þjóðarinnar.
Nettóinnstreymi gjaldeyris inn
í þjóðarbúið vegna umsvifa
álveranna nemur um hundrað
milljörðum. „Þetta er því mjög
stór þáttur í þjóðarbúskapnum
og við sáum það að einhverju
sinni þegar við misstum hér
út einn kerskála var reiknuð
ný þjóðhagsspá tveimur dög -
um seinna. Og erum við þó
minnsta álverið. Og þótt við
séum með um fjögur hundr uð
manns í vinnu erum við líka
með mikinn fjölda af afl eidd -
um störfum annars staðar
þannig að þessi iðnaður skiptir
gífurlegu máli fyrir allt gang -
verk í þjóðfélaginu.
En það er líka annað sem
við þurfum að staldra aðeins
við,“ heldur Rannveig áfram.
„Það varð hér hrun árið 2008
en áliðnaðurinn stóð sína plikt
þá og árin á eftir. Við hér í
Straumsvík borguðum okkar
starfsfólki aukamánuð haustið
2008 eftir hrunið og fórum svo
í miklar fjárfestingar næstu ár á
eftir – langstærstu fjárfestingu
sem hér hefur verið ráðist í
frá hruni. Í heild sinni stóð
áliðnaðurinn þetta hrun af sér
og skilaði sínu betur en flestir
aðrir atvinnuvegir. Ég held að
það megi alveg horfa til þess
að vera með eitthvað sem er
dálítið þolið á erfiðum tímum.
Við vorum hér með þúsund
manns við störf á svæðinu
árum saman og ég held að
þjóðfélagið hefði munað um
að missa það fólk úr landi eða
á atvinnuleysisbætur. Þessi
fjárfesting hér og að okkur
tókst að vera í fullum rekstri
í öllum verksmiðjunum skipti
verulegu máli á svona tím -
um. Þar fyrir utan vorum við
skattlögð í bak og fyrir og
erum enn – við hér ein og sér
borgum milljón á sólarhring í
svokallaðan orkuskatt, sem átti
að vera til þriggja ára en er nú
á fjórða ári og er skattlagning
umfram það sem við höfum
áður undirgengist. En svona
er þetta – það er alltaf dálítið
erfitt þegar tveir aðilar eru í
samstarfi en annar hefur valdið
og stendur ekki við sitt.“
Rannveig segir samt horf urnar til lengri tíma mjög bjartar
því að ál sé mjög nota drjúgur
málmur og um hverfi s vænn
og notkun hans aukist hratt.
„Og það er gam an að geta
stundað þessa fram leiðslu
við þær aðstæður sem hér
eru; almennilegar meng unar -
varnir og almennilega að um -
hverfis málunum staðið til að
framleiða þennan græna málm
sem er endurvinnanlegur út
í hið óendanlega, léttir bíla
og farartæki sem aftur sparar
eldneytið. Til langs tíma litið
eru horfurnar því góðar fyrir
iðnaðinn í heild þrátt fyrir þetta
lága álverð, því það verður þá
til þess að farið er að nota ál
í alls konar aðra hluti en gert
hefur verið og það er auðvitað
þessum iðnaði hagfellt.“
„Við verðum auð vitað
að líta til þess að hér
eru komin þrjú álver
og þetta er orðinn
talsvert stór atvinnu ­
veg ur á Íslandi, að því
fylgi menntun á þessu
sviði og að við eig um
kost á öflugum starfs­
mönnum.“
2014
áhrifamestu
konurnar
100