Tímarit Máls og menningar - 01.04.1946, Page 107

UMSAGNIR UM BÆKUR
97
sem hann segist liafa, til að sanna, að ég hafi tekið lýsingar ýmist beint frá
Stefáni eða Lid eða blandað þeim saman. En hæglega hefði hann átt að geta
valið heppilegri dæmi, fyrst hann gat valið úr svona miklu. Þau hefðu bara
átt að vera nákvœmlega eins í minni bók og hinurn. Dæmið um fitjafinnung-
inn er til dæmis beint út í loftið, því að við lýsingu hans studdist ég mest við
þrjár aSrar bækur. Og lýsingin á langkræklinum er gerð eftir enn annarri
lýsingu sérfræðings, sem Lid hefur sýnilega stuðzt við alveg eins og ég, án
þess að tilkynna það samvizku grasafræðinnar, Cuðna Guðjónssyni í Kaup-
mannahöfn. Og svo er um margt annað.
Það er hægt að skipta grein Cuðna í tvennt. I öðrum hlutanum yrðu þá
hreinar og hlutlausar athugasemdir, í hinum útúrsnúningur og skætingur.
Mikill meirihluti greinarinnar hlýtur að falla í síðari flokkinn, en ef sannur
vfsindamaður hefði átt í hlut, hefði ekki verið hægt að setja eitt einasta orð
úr greininni þangað. Skætingnum hef ég svarað lauslega að ofan, og útúrsnún-
ingunum kæri ég mig aðeins um að svara lítið eitt. En þeim fáu athugasemd-
um um þá hlið bókarinnar, er að grasafræði lýtur, skal ég reyna að gera nokk-
ur skil hér að aftan.
Það er almennt viðurkennt af vísindamönnum, sem hafa athugað jurtir frá
öllum löndum norðurhvelsins, að íslenzkar jurtir séu yfirleitt svo líkar norskum
eintökum sömu tegunda, að ekki sé hægt að greina þær að. Auðvitað eru til
undantekningar, en þær eru fáar. Vegna þessarar staðreyndar er það fjarri því
að bera vott um kunnáttu í grasafræði, þegar það er gefið í skyn, að ekki sé
hægt „að heimfæra norsku sérkennin upp á íslenzkar plöntur“. Þessi staðreynd
hrekur ekki aðeins þvaður Guðna um tegundalýsingar, heldur líka allar at-
hugasemdir hans um myndirnar í „íslenzkum jurtum". Ef norsk eintök og ís-
lenzk eru ólík að einhverju leyti, eru þau færð til ólíkra tilbrigða, afbrigða,
deiltegunda eða jafnvel tegunda, bæði í minni bók og „Flóru íslands", eins
og Guðni og aðrir vita vel.
Ég hirði ekki um að svara athugasemdum, sem eru settar fram í jafn stráks-
legum tón og þær, sem Guðni gcrir við lýsingar mínar á Veronica Anagallis-
aquatica Carex rariflora eða Ranunculus confervoides. Þær eru óvísindamanns-
legar úr hófi fram og ekki svara verðar. Þó vil ég benda Guðna á, að á íslenzk-
um eintökum af R. confervoides, sem ég athugaði undir smásjánni, fann ég 3
fræfla hjá nokkrum, 4 hjá iiðrum, 5 og 6 hjá enn öðrum, og í þrem blómum
sama einstaklings voru þeir 3, 5 og 6. Þess vegna tel ég tegundina hafa fremur
fáa fræfla. Og fleiri flóruhöfundar en ég segja hið sama, þótt samvizku grasa-
fræðinnar sé ekki kunnngt um það. — Hvort blöð bláliljunnar eru þægileg á
bragðið eða ekki, er álitamál, sem auðvitað er persónulegt, og ég vissi ekki
fyrr en ég sá það uppprentað hjá Cuðna, að Lid telur það líkjast ostrubragði,
því að ég hafði ekki tekið eítir því hjá lionum. En lýsing mín er að mestu
gcrð eftir annarri bók, þótt frásögnin um bragðið sé gerð eftir mínum smekk.
Auðvitað þykir Cuðna ekki neitt varið í það, sem mér þykir golt — það skín
út úr grein hans allri.
7