Tímarit Máls og menningar - 01.04.1964, Síða 20

Tímarit Máls og menningar
og sálfræðíngar. En hafi svo verið þá
forSuSust þeir einsog heitan eldinn
aS láta bera á því. Þeir segja aldrei
einkamál sín í því sem þeir rita, né
sýna hvaS þeim séu gefnar margar
íþróttir. Þó þeir kunni latínu fara þeir
meS þaS einsog mannsmorS. And-
spænis yrkisefninu, sem af sökum yf-
irvættis stærSar sinnar knúSi þá til
aS taka sér penna í hönd, þótti þeim
brot á mannasiSum aS trana fram í
sögunni öSrum íþróttum sjálfra sín
en þeirri einni aS segja „rétt“ frá.
Þeir settu ekki einusinni nöfn sín á
bækur er þeir sömdu. FræSimenn
seinni tíma hafa orSiS aS leita ann-
arsstaSar en í Heimskringlu sj álfri aS
nafni mannsins sem setti saman þessa
einstæSu frásögu.
Þegar taldar eru villigötur í sagna-
fróSleik má ekki gleyma viSleitni
sumra manna aS snúa þessum miSli í
geSbilunarpat. RuglboriS og flaum-
ósa orSaglam er reyndar ekki nýbóla
í bókmentum. En þesskonar talanda
sem ber einkenni drukkins aumíngja,
móSursjúkrar persónu eSa annarra
vánkaSra manna, má ekki aSeins
kalla andstæSu listar í frásögu, held-
ur er þar myndaSur vísir til aS leiSa
öskriS í þann sess sem bókmentir áttu.
Hálfdrukkinn ángurgapi kann aS
vera stórmerkilegt fyrirbrigSi, en þó
einkum í augum annarra drykkju-
rúta; og móSursjúkir menn eru
kóngsgersemi í augum freudista.
Rökrétt tilraun, þó skrýtileg sé, til
aS andæfa áhrifum eiturs og tauga-
bilunar á skáldsagnagerS er sú stefna
sem kallar sig „ný-róman“ eSa „and-
róman“ og mætti eftilvill á íslensku
nefna skáldsögubróSur. Slíka tilraun
getur einginn gert nema alsgáSur.
Þessa stefnu vantar þó ekki væri nema
eitt meistaraverk til aS halda sér uppi.
Og meSan slíkt verk er enn ekki fram-
iS hefur fyrirbrigSiS því miSur ekki
náS leingra en verSa ein af mörgum
miSflóttahreyfíngum sem eru land-
lægar í nútímabókmentum frakka.
Þó textar af þessu tagi séu nær ólæsi-
legir öSrum en þeim sem eru vandir
viS hugsunarhátt mjög fáliSaSs
innrahríngs í París, þá er þetta vöru-
merki boSaS af sérstökum ginníngar-
fíflum í útjöSrum bókmentanna, þar-
ámeSal í Skandínavíu, sem einhvers-
konar alheimsreseft í skáldskap;
reyndar líSur oft helsti skamt milli
þess sem útj aSramenn verSa á undan
öSrum til aS gángast undir franska
einángrunardutlúnga, og venjulega
þá sem síst eiga uppá pallborSiS í
bókmentalegu forustulandi einsog
Frakklandi sjálfu. Á einu sviSi ríSur
skáldsögubróSirinn í þverbága viS
súrrealismann og þær stefnur tauga-
bilunarmanna sem urSu til aS honum
grafgeingnum: og þaS er aS þræSa
dauflegar troSgötur lýsíngastílsins í
spor realistanna gömlu. Skáldsögu-
bróSir kappkostar aS skágánga uppi-
stöSu í skáldsögu, fabúluna, ævintýr-
iS, grindina, en leitar heims þar sem