Tímarit Máls og menningar - 01.04.1964, Page 64

Tímarit Máls og menningar
áhuga á pólitík“. En í raun og veru
eiga þeir við það, að þeir séu hræddir
við að taka ábyrga afstöðu í pólitík,
því að það mundi stofna efnahag og
þjóðfélagsstöðu þeirra í hættu. Engir
gera sér tíðræddara um takmörkun á
málfrelsi í Rússlandi, Kína, Kúbu og
Ghana en Bandaríkjamenn. Ástæðan
er sú að meðan þeir hafa þessi lönd
til að tala um, geta þeir hliðrað sér
hjá því að horfast í augu við hið
þögla lögregluríki sem risið hefur
upp í landi þeirra. Ef minnzt er á lög-
regluríki við Bandaríkjamann, kem-
ur honum fyrst í hug eitthvert annað
land. Hann sér ekki lögregluríkið í
landi sínu.
Ástæðan er sú, að í Bandaríkjun-
um, fremur en í nokkru öðru landi
heims, er sérhver þegn lögreglumað-
ur yfir sjálfum sér, fjötraður af ótta
sjálf síns. Hann er hræddur við að
hugsa af því að hann er hræddur við
hvað nágrannamir kunni að halda
um það sem hann hugsar, ef þeir
kæmust að því hvað hann hugsar, eða
hvað húsbóndi hans kunni að hugsa,
eða hvað lögreglan kunni að hugsa,
eða alríkislögreglan, eða leynilögregl-
an. Allt er þetta tilkomið af því að
hann heldur að hann hafi svo miklu
að tapa. Hann heldur að hann verði
að velja á milli efnalegra gæða og
pólitísks frelsis. Og þegar um þetta
tvennt er að velja, kjósa Ameríku-
menn hið fyrra. í þeirri trú, að þeir
hafi miklu að tapa finna þeir sér af-
54
sakanir þar sem engar afsakanir eru,
leiða hjá sér vandamál áður en þau
koma til sögunnar, forðast samræður
sem gætu leitt til ágreinings og láta
stjórnmálamönnum eftir að hugsa um
stjórnmál og taka pólitískar ákvarð-
anir. Þeir öðlast ekki þegnrétt sinn
hjá mannkyninu á ný, fyrr en þeir
gera sér Ijóst að brýnasta nauðsyn
þeirra er ekki lengur að afla sér efna-
legra gæða, heldur að gerast virkir
þátttakendur í stjórnmálum.
En stjórnmál í Bandaríkjunum nú
eru ekki hið sama og þau voru á
stjórnarárum Franklins D. Roose-
velts. Vandamál þau, sem Roosevelt
átti við að glíma, og þá jafnframt sú
ábyrgð sem á honum hvíldi, voru, eins
og hann gerði lýðum ljóst í valda-
tökuræðu sinni, sérstaks eðlis. En
vandamál Roosevelts voru fyrst og
fremst innlend. Á hinn bóginn er nú
svo komið, að sérhvert mál, hversu
staðbundið sem það kann að virðast,
vekur bergmál á alþjóðavettvangi.
í kveðjuræðu sinni varaði Eisen-
hower forseti þj óðina við hinum vax-
andi völdum „her- og iðnaðarsam-
steypunnar“ í landinu. Eisenhower
var fyrst og fremst að tala um hið
raunverulega hervald og herforingj-
ana. Hann fór ekki nánar út í það
hvernig þetta valdatæki hefur tengzt
og samtvinnazt valdatæki þeirra sem
ráða efnahagsmálunum í landinu og
þeirra sem fylgjast með og hafa áhrif
á hugarfar fólksins. Þessi valdablökk