Tímarit Máls og menningar - 01.12.1968, Blaðsíða 45

Þannig smíðar sér hver öld sín vopn.
Eftir að rétttrúnaðurinn hefur í
nokkrar kynslóðir aukið með kúgun-
arvaldinu á myrkur þjáninganna
hreytist hann í mótspyrnuafl með því
að skapa þá trúarglóð sem hjálpar
til að sigrast á þjáningunni og brenn-
ir haminn af sér. Og í tákni Jóns
Steingrímssonar verður trúin hert í
eldi aldarinnar að blikandi sigur-
sverði. Trúin kemur hetjuskapnum
til liðs og hefur hann í það veldi sem
ekki verður skýrt á rökfræðilegan
hátt, heldur sem kraftaverk.
Og þannig sér Jón Steingrímsson
lífsreynslu sína alla í æðra ljósi. Hún
sannfærir hann um að hann sé guðs
útvalinn til að leiða meðbræður sína.
Hann segir í raunum Skaftárelda:
„... mitt sigt var ei annað en standa
vel á mínum pósti, með trú og dyggð
fyrir guði, hverninn sem veröldin
léki mig út. Sá eg nú af öllu, að guð
hafði útvalið mig og ráðstafað mér
hingað, að þéna hér hans kristni, því
hvergi gat eg nærlendis uppþenkt
þann, sem hér hafði annað eins af-
borið eins og eg, sem ei gat þó skilið,
að með mér gæti búið sá styrkur, er
sig auglýsti í svoddan stríði“. Og þó
kom annað til, honum þótti sem hann
væri orðinn of veraldlega sinnaður
og guðsmaðurinn hafði ekki sem
bezta samvizku, svo að það kom hon-
um að nokkru leyti sem friðþæging
og köllun að fá tilefni að sýna kær-
leiksanda sinn, sem alltaf logaði inni-
Hetjusaga frá átjándu öld
fyrir, eins og lækningastarf hans bezt
sýndi. Hann var hetja og trúmaður
fyrir, en nú reis eldstólpi af hvoru-
tveggja og brá birtu á allt líf hans.
Hann stóð sem guðs útvalinn. Og í
þeirri hirtu, birtunni af handleiðslu
drottins, er bókin rituð.
Eitt er það atvik í ævisögu Jóns
Steingrímssonar sem frá er sagt inn-
an um annað í nokkrum línum, í ó-
slitnu samhengi frásagnarinnar, ekki
sem neinum tíðindum er vekja undr-
un eða gefa ástæðu til að hafa um
sérstakan kafla í verkinu: „... þá
tók eldurinn að færa sig fram eftir
árfarveginum, að ei sá annað fyrir
en hann ætlaði kirkjuna og svo að
eyðileggja. En þá hann var í fullri
framrás í affallandi farveg, stefndi á
klaustrið og kirkjuna, sérdeilislega
einn sunnudag, þ. e. þann 4. eftir
trínitatis, embættaði eg í kirkjunni,
sem öll var í hristingu og skjálfta af
ógnum þeim, er að ofan komu. En
svo var eg óskelfdur, og eg ætla allir
þeir, er í kirkjunni voru, að vér vor-
um ljúfir og reiðubúnir að taka á
móti því sem guð vildi. Var þá guð
heitt og í alvöru ákallaður, enda hag-
aði hans ráð því svo til, að eldurinn
komst ei þverfótar lengra en hann
var fyrir embættið, heldur hrúgaðist
hvað ofan á annað í einum bunka.
Þar með komu ofan á hann öll
byggðarvötn eður ár, sem kæfðu
hann í mestu ákefð“.
251