Tímarit Máls og menningar - 01.12.1968, Blaðsíða 127
um fundum sem opnir verði öllum
verkamönnum, einnig þeim sem ekki
eru kommúnistar. Enn hafa þau ekki
vikið að því hvernig lýðræðið í
flokknum verði tryggt eða girt fyrir
að framkvæmdastjórn hans misbeiti
valdi sínu. Svörin sem veitt verða
við þessum spurningum munu skera
úr um framtíð kínversku byltingar-
innar og hvað sem okkur kann að
finnast athugavert við hinar miklu
umræður, hljótum við að meta það
við Mao Tse-tung, að hann varð
fyrstur síðan Lenín féll frá til þess
að taka til athugunar vandamálið um
flokkinn sem verkfæri í höndum ör-
eiganna.
Það er ekki ætlun kínverska komm-
únistaflokksins að láta sem hann sé
algerlega ný samtök, upprunnin í
menningarbyltingunni og gerólík hin-
um gamla flokki, sem „staðnaður var
af skriffinnsku“. Aróðursmenn hans
hafa nýlega sett saman þá kenningu
að „byltingarsinnaðir vinstrimenn“
hafi ævinlega tekizt á við „endur-
skoðunarsinnaða skriffinna“ Líú
Sjao-sji. Á síðustu mánuðum hafi
þeir unnið fullan sigur og útrýmt í
eitt skipti fyrir öll fjandmönnunum
sem höfðu komið sér fyrir í flokkn-
um. Samkvæmt þeirri kenningu
brjóta fyrirhugaðar skipulagsbreyt-
ingar engan veginn í bága við þá
hugmynd sem menn gerðu sér um
flokkinn, heldur tákna þær öllu held-
Menningarbyltingin kínverska
ur langþráðan og vel undirbúinn sig-
ur.
En það eru tveir annmarkar á
kenningunni: í fyrsta lagi verður
samkvæmt henni ekki heil brú í allri
sögu kommúnismans í Kína; í öðru
lagi gerir hún ráð fyrir að Mao hafi
aðeins verið leiðtogi eins skoðana-
hóps fremur en alls kínverska komm-
únistaflokksins, sem hann hefur verið
formaður fyrir í 33 ár. Við gætum
kannski látið tilleiðast að trúa áróð-
ursstjórunum í Peking ef þeir létu
sér nægja að halda fram að Líú Sjao-
sji hefði rangtúlkað kenningar flokks-
ins í íhaldsátt, enda þótt ferill þessa
annars æðsta leiðtoga gefi okkur
enga vísbendingu um endurskoðunar-
hneigð hans. En það er ells ekki hægt
að fallast á það að tveir helztu leið-
togar kínverska kommúnistaflokksins
hafi aldrei setið á sárshöfði hvor við
annan og alltaf hafi logað eldur á
milli þeirra. Enda kemur það í ljós
við lestur syndaregisturs Líú Sjao-
sji að „glæpir“ hans nú stafa ekki
af svikum hans við liðinn rétttrúnað,
heldur hefur umturnun þess rétttrún-
aðar valdið því að liðnar athafnir
hans hafa orðið glæpsamlegar eftir á.
Okkur er þannig sagt að Líú Sjao-
sji hafi 1946 verið fylgjandi þing-
ræðisleiðinni, ekki vopnaðri baráttu.
En það er ekki lengra síðan en 1965
að Mao Tse-tung ítrekaði það í sam-
tali við André Malraux, að hefði
Sjang Kaj-sék ekki ráðizt á hann,
333