Tímarit Máls og menningar - 01.12.1968, Blaðsíða 42

Tímarit Máls og menningar
þar verzlegir voru vanir að tjalda.
Er þar þá öllum tjöldum svift, en bú-
ið að setja búðir með grasveggjum,
— rétt í þeim stöðum og þær voru
síðar byggðar. — Voru þær tjaldað-
ar með hvítu, en þó hrís upp á hverri.
Á bakkanum fyrir vestan ána sér
hann 3 menn að ganga um gólf í
litklæðum. Sá 4. er að skrifa, en hef-
ur undafífil í hattinum. Hann spyr
manninn er með honum gekk, hverir
þessir væru. Hann sagði: „Það eru
sendimenn að ráðslaga um landið“.
Þar hann nú stóð á nesi fyrir vestan
ána, sér hann koma stóra búð, —
hana byggði Thodal síðar — þar
gengur hann inn. Hún var byggð
sem hinar. Sér hann, hún er full af
fólki í öðrum endanum. Það leggur
hendur í kross og upphefur þær,
horfandi upp í gegnum hrísið, mæl-
andi þetta vers:
Vertu oss líknsamur, góði guð,
já, guð, vertu oss líknsamligur,
hópur þinn er í hæstri nauð,
haldinn forsmánarligur.
Drambsamir menn og dreissug þjóð
dára oss, því er lund vor hljóð.
Send þú oss, herra, sigur.
Hann spurði manninn, hvað þetta
fólk væri. Hann svaraði: „Landsins
fólk í ánauð“. Hann þóttist einsam-
all vera í öðrum enda búðarinnar, er
hann sá og heyrði hér upp á. Svo
hvarf honum allt“ . ..
Þennan draum skulum við hafa í
baksýn þegar við förum nú að
skyggnast dýpra í verkið.
Það væri að standa utangátta við
ævisögu síra Jóns Steingrímssonar
að líta aðeins á neyð og þjáningu en
horfa fram hjá trúnni sem er aflvaki
hennar og sj á ekki gullið er þar lýsir.
Átjánda öldin er á íslandi sann-
kölluð rétttrúnaðaröld. Lúterskan er
alráð við hlið einveldisins og stend-
ur þó guð mönnum ólíkt nær en
kóngurinn. Kjarni lúterskunnar er
einmitt sá að maðurinn frelsast ekki
fyrir breytni sína heldur trú og traust
á guð og fyrir styrk bænarinnar, eins
og innifelst í þessu versi:
Bænin má aldrei bresta þig,
búin er freisting ýmislig.
Þá líf og sál er lúið og þjáð,
lykill er hún að drottins náð.
Ótal sálmar, hugvekjur og postill-
ur vitna um rétttrúnaðinn. Menn
eiga allt undir náð guðs og krafti
bænarinnar. Það er því eins eðlilegt
og verið getur að finna hugmynda-
heim rétttrúnaöarins í ævisögu Jóns
Steingrímssonar, og sannarlega er
hann ívaf hennar eigi síður en sultur
og neyð. Það eru engar vöflur á
honum að greina sundur rétt og
rangt. Markalínurnar eru ljósar og
algerar. Mönnum hefnist fyrir allt,
stórt og smátt, sem þeir gera illt,
hljóta umbun fyrir hvaðeina sem þeir
gera gott og rétt. Guð er honum frá
248