Tímarit Máls og menningar - 01.12.1968, Blaðsíða 106

Tímarit Máls og menningar
var einmitt um það leyti þegar aðrir
kommúnistaflokkar við völd voru
farnir að sætta sig við nauðsyn þess
að skjóta á frest uppbyggingu fyrir-
myndarþjóðfélagsins, fól í sér illa
dulda ögrun við Sovétríkin. En hún
virðist ekki hafa mætt neinni mót-
spyrnu í forystusveitinni í Kina. Við
vitum svo til ekkert um þær umræð-
ur sem urðu innan kínverska flokks-
ins á þessum tíma, en þótt undarlegt
megi virðast veita hinar sérkennilegu
athafnir menningarbyltingarinnar nú
okkur óbeina staðfestingu á því að
þá hafi engrar andstöðu orðið vart.
Þannig er mál með vexti að kínversk
blöð taka nú til endurtúlkunar gaml-
ar ræður og ritsmíðar leiðtoga sem
eru í ónáð, eins og Líú Sjao-sji, í
því skyni að sanna sekt þeirra. Þetta
kann að minna óþyrmilega á aðferð-
ir Stalíns, en Kínverjar haga sér að
því leyti öðruvísi en sovézkir ríkis-
saksóknarar áður fyrr að svo virðist
sem þeir falsi ekki sönnunargögn.
Textarnir sem þeir „endurtúlka“ voru
samdir af hinum sakfelldu leiðtogum,
en að vísu í allt öðru samhengi.
Það er öldungis víst, að hefði Líú
Sjao-sji eða einhver annar þeirra
sem síðar voru úthrópaðir „endur-
skoðunarsinnar“ látið í ljós andstöðu
við „meginstefnu" Maos árið 1958,
þá hefði sá málflutningur hans í dag
þakið alla veggi í Kína sem loka-
sönnun fyrir svikum hans. Fyrst ekk-
ert slíkt hefur átt sér stað, er það
vegna þess að í skjalasöfnum flokks-
ins hafa hvergi fundizt nein ummæli
af því tagi. Líú Sjao-sji hefur einnig
tvívegis mætt á fundum með rauðum
varðliðum úr hópi stúdenta til að
flytja þeim sjálfsgagnrýni sína, og
enda þótt ræður hans á þeim fundum
hafi aldrei verið birtar, skýrðu blöð
frá því að hann „hefði verið svo
ósvífinn að halda því fram að hann
hefði aldrei ráðizt á alþýðukommún-
urnar, ekki einu sinni ,á erfiðu árun-
um þremur‘.“3
En það var áreiðanlega árið 1958
sem alger tímamót urðu í sögu komm-
únismans í Kína. Að tíu árum liðn-
um er auðveldara að sjá að „Mao-
villan“ í heimi kommúnismans hófst
með „stóra stökkinu fram á við“. Þá
var einnig sáð fyrstu sáðkornunum
sem menningarbyltingin spratt upp
af.
Kínverjar halda því fram að „meg-
instefnan“ frá árinu 1958 hafi mót-
azt vegna þrýstings frá allri alþýðu
manna og þó sérílagi frá þeim hóp-
um sem þeir nefna „fátækt bænda-
fólk og lægri raðir miðlungsbænda“.
Þeir útskýra ekki hvernig þessi al-
þýða gat komið óskum sínum á fram-
færi svo að flokkurinn tæki þær til
greina, en Mao og fylgismenn hans
virðast hafa trúað því af einlægni að
yfirgnæfandi meirihluti „fátækra
Kínverja“ þráði skjóta breytingu á
lífsháttum sínum. Því fór víðsfjarri
að þeir héldu að þeir væru að neyða
312