Tímarit Máls og menningar - 01.12.1968, Blaðsíða 143

Þrátt fyrir víðtæka þekking Páls og
fleygan hug, valdi hann sér ekki bústað í
fílabeinsturni. Til þess var hann of mikill
almúgamaður. Svo vænt þótti honum um
almúgann, the little people, að hann gerði
aldrei tilraun til að sýnast meiri en granni
hans. Annars gegnir það furðu, að maður
sem bar höfuð og herðar, að gáfum til,
yfir sveitunga sína var aldrei svo ég vissi til
„leiðandi maður“ í umhverfi sínu, virtist
ekki hafa hina minnstu tilhneiging til að
standa öðrum framar í mannfélaginu. Ég
held honum hafi verið meðfætt, að draga
sig í hlé. Mun hinum ósýnilega manni H.
G. Wells einum hafa tekizt sú list betur
en Páli. Er þetta því furðulegra þegar þess
er gætt að Páll var ófeiminn, djarfmannleg-
ur og prúður í framgöngu og í alla staði
meir en í meðallagi álitlegur ásýndum. En
um hlédrægni hans skal þetta fært til
dæmis.
Á fyrsta tug aldarinnar sátum við Páll
heimeldisréttarlönd okkar í grennd við
Wynyard í vatnabyggðum. Landnám var
þar í byrjun og enginn bundinn félag-
skapur kominn á fót. Þrátt fyrir það kom-
um við landnámsmennimir oft saman til að
kynnast og gera okkur glaða stund. Efndum
til dansleika og útiskemmtana. Mátti þar
hver sem vildi stíga í ræðustólinn og sanna
sig altalandi og sem næst alvitran.
Þau þrjú sumur, sem ég gerði skyldusetu
mína, svo stjómin gæfi mér eignarbréf
fyrir jörðinni, þóttist ég gera minn skerf
til þess að sýna mig og sjá aðra. En er
ég nú lft til baka minnist ég ekki að hafa
séð Pál né haft tal af honum.
m.
Páll var vinsæll maður, en vanrækti að
nota það lán sitt eins og aðrir til að gerast
leiðtogi lýðsins, forkólfur í félagsmállum.
Páll Bjamason
Átti hann þó háan sem lágan að vin. Til
dæmis heyrði ég honum verða tíðrætt um
landa einn, sem ég þekkti lítillega af af-
spum, hafði séð eitthvað í blöðunum eftir
hann og þótt lítið til koma. Spurði Pál,
hvað eiginlega væri merkilegt við manninn.
„Ekkert sérstakt", segir Páll. „En það er
notalegt að hafa hann nærri sér“. En þetta
einkenni, sem Páll fann á manninum munu
liinir mörgu vinir hans hafa fundið hjá
honum. Það var notalegt að vera í návist
hans — sérstaklega á heimili þeirra hjóna.
Þar féll af honum huliðshjálmurinn. Þar
kom fram viðmótsþýða, glaðlega góðmenn-
ið, sem vinir hans þekktu hann fyrir að
vera. Heima sjá sér óx persónuleik Páls
ásmegin. Þar varð hann leiðtoginn, meira
að segja kóngur, er réð ríki sínu með
Dóru drottningu, heimilisríkinu, sem opið
var gestum og gangandi án þess að sýnt
væri vegabréf. Hirðin, börnin sjö, gáfuð
og glæsileg. Þar vom lög kreddulaus kær-
leikur, meðfædd mannleg ástúð; siðalær-
dómurinn, foreldramir að fyrimynd; trúin,
traust á manninn og náttúmna. Þar var
gleði með gestum og vel veitt. Þar voru
meinlausar skopsögur sagðar og hló Páll
oft svo, að hann tók upp klútinn til að
þurrka af sér gleðitárin. Voru margar sög-
urnar um Pál og Dóru, eða Valda Sveins-
son og konu hans Jóhönnu, eða nágranna
og vini þeirra. Valdi var oftast sögumaður-
inn, og læt ég þessa getið vegna orða Páls
í síðasta bréfi hans til mín, dagsettu 20. jan.
þ. á. “Valdi was here two weeks ago with
much the same life and attitude as always,
and one or two new stories concocted in
his fertile brain. Why has no one written a
book about him?” Svo mætti margur spyrja,
sem enn er á lífi, af öllum þeim, sem Valdi
skemmti um þau sextíu ár, sem hann var
sagnaskáld við hirð Páls.
349