Tímarit Máls og menningar - 01.12.1968, Blaðsíða 113

ingunni að þeir bjuggu til þá skýr-
ingu að Krústjof hefði tekizt að
sölsa til sín völdin í Sovétríkjunum
vegna þess að flokkurinn fæli æðstu
leiðtogum sínum of mikil völd og
leyfði þeim að neyða flokksmenn til
að framkvæma hvaða stefnu sem þeir
veldu. En árið 1962 var enn ekki far-
ið að tala um þá dauðans hættu sem
kínversku byltingunni stafaði af
„Krústj of Kína“, heldur var þá helzta
áhyggjuefnið hvernig ástatt var í
undirstöðum flokksins.
Leiðtogar kínverska kommúnista-
flokksins vissu mætavel að fylgis-
mönnum þeirra hafði fjölgað óskap-
lega: úr 1.200.000 við lok stríðsins
gegn Japönum í 17 miljónir 1957 og
sennilega í 20 miljónir 1962. Meiri-
hluti liðsmanna hafði því gengið í
flokkinn þegar það bauð ekki lengur
heim neinum hættum heldur hafði
marga góða kosti í för með sér að
vera kommúnisti. Þeir höfðu því
ærna ástæðu til að efast um einlægni
og mannkosti þessara nýju fylgis-
manna og tvínónuðu ekki við að
fullyrða í ályktun miðstj órnarfund-
arins 1962 að „vissum þjóðníðing-
um hefði tekizt að smjúga inn í
stj órnarnefndir kommúna, hreppa,
héraða, sýslna og jafnvel í fylkis-
stjórnir og landsstjórnina sjálfa“.
En það er sannfæring kínverskra
kommúnista að engu verði til leiðar
komið í þjóðfélagi þeirra nema því
aðeins að flokksmenn þeirra séu til
Menningarbyltingin kínverska
fyrirmyndar imi óeigingjarnt fram-
ferði. Það er eins og Mao hefur sagt,
að sannur kommúnisti er alltaf sá
sem axlar þyngstu byrðarnar, á ekki
til eigingirni í fari sínu og helgar
allt líf sitt þjónustu við fólkið. Það
var vegna þess að hann kunni á því
tökin að búa til flokk sem var þrung-
inn þessum anda, að honum hafði
tekizt að skera upp herör meðal
sveitaalþýðunnar og vekja hana af
aldalöngum svefni. Það hafði orðið
honum staðfesting þess að frum-
kvöðlar kínverskrar siðmenningar
hefðu haft á réttu að standa þegar
þeir héldu því fram að „maðurinn
væri fæddur góður“ og hægt væri að
kenna honum dyggðugt líferni, en
þó aðeins með því skilyrði að þeir
sem betur mættu sín væru honum
lifandi fyrirmyndir um þessar dyggð-
ir. En fyrir Mao var Alþýðulýðveldið
Kína ekki takmark í sjálfu sér; það
var aðeins upphaf „langrar göngu“
til sósíalismans og hann gerði enn
meiri kröfur en nokkru sinni fyrr til
siðgæðis flokksfélaga.
Umfram allt taldi hann að sér-
kenni hins kommúnistíska úrvalsliðs
ætti að vera að kommúnistar teldu
sig ekki yfir neina hafna. Þeir ættu
að sýna það dag hvern að þeim yrði
ekki spillt, að þeir sæktust ekki eft-
ir neinum ávinningum sem vald
þeirra gæti fært þeim. Hin „sósíal-
istíska uppfræðsluhreyfing“ gerði á-
kaflega strangar kröfur til þeirra liðs-
319