Tímarit Máls og menningar - 01.12.1968, Blaðsíða 34

Tímarit Máls og menningar
prests, eða ósköp venjulegs sálu-
sorgara, en dugandi búandmanns, og
belzt lifa eftir hann óvenjulegt lækn-
isstarf sem lika hefði innan tíðar
horfið í gleymsku? Hvaða efni var
hér í ævisögu?
En þegar prestur var kominn í frið
og skjól á þann blett á íslandi, þar
sem helzt var lífvænt, gripu atburðir
fram í er manninn skyldu reyna og
sköpuðu honum örlög og birtu í
leiftrandi skini hvað með honum bjó
og létu allt koma að haldi sem hann
hafði áður stundað og leiddu í Ijós
dulda krafta. Hann var þá þegar til
kom hvorki sloppinn undan öldinni
né forlögunum. Hina fyrstu nótt á
Kirkjubæjarklaustri hafði hann
dreymt: „Eg þóttist vera fyrir norð-
an og klifra þar upp hátt fjall og var
að kasta þar af mér öllum fötunum,
þar til eg var orðinn ber og nakinn.
Komst eg þá í langan dal, sem lá til
útnorðurs. Sá eg úr honum á sjó.
Þar þóttist eg koma að einu húsi, í
hvert eg vildi inn fara, svo nakinn
sem eg var. A móti mér kemur þar
ein tröllskessa, er segir: „Vel ertu nú
kominn í mínar hendur. Hefur þú
tvisvar sloppið úr þeim, en nú skaltu
ekki sleppa, því eg skal drepa þig og
éta síðan.“ Jón hafði oft komizt í
hann krappan og oft hafði reynt hart
á hann, en það var ekki fyrr en nú
að tröllskessan, sulturinn og mann-
fellirinn, fylgja aldarinnar, sótti að
honum. Nú átti hann eftir að lenda í
hörðustu aldarógnunum og teyga í
botn bikar þjáninganna. Nú má með
sanni segja að hefjist píslarganga
síra Jóns, og hún miskunnarlaus:
„1783 þann 8. júní á hvítasunnu-
hátíð gaus hér eldur upp úr afréttar-
fjöllum, sem eyðilagði land, menn
og skepnur, með sínum verkunum
nær og fjær.
... Sauðfé og lömb foreyddust
strax, en kýr mínar og hesta lét eg
færa út að Leiðvelli, og fólk til að
heyja fyrir þeim, þó til lítils kæmi,
því öll ráð, útréttingar og höndlan-
ir, er menn tóku sér fyrir, urðu að
ráðleysu, fordj örfun, mæðu og kostn-
aði, og flest að aldeilis engu.
Frá 12. Aug. 1783 til 24. júní ár-
ið eftir átti eg slétt öngvan mjólkur-
mat í mínu heimili. Var það einasta
að þakka allra stærsta almætti guðs,
að eg og mínir skyldum lífi halda.
Pestin í loftinu var svo þykk, að eg
vogaði aldrei að draga til mín and-
ann til fulls og varla vera úti, þá sól
var ei á lofti, allt það ár og það eft-
irkomandi. Kjötið, sem étið var af
skepnunum, var fullt af pest, item
vatnið, er menn hlutu nú að drekka,
og það fór nú fyrst að svekkja mína
krafta.“
Séra Jón sat ekki auðum höndum.
Hann fór um haustið 1783 vestur í
Skálholt til biskupa sinna, „fékk hjá
þeim 20 rd af fátækra peninga köss-
240