Tímarit Máls og menningar - 01.12.1988, Qupperneq 5

Gísli Sigurdsson
Ádrepur
Fordómar fáfræðinnar
í síðasta hefti Tímarits Máls og menningar ritar Einar Már Jónsson (EMJ) lang-
an ritdóm um útgáfu undirritaðs á Hávamálum og Völvuspá. EMJ finnur út-
gáfunni allt til foráttu nema pappírinn og bandið og er raunar svo harðorður að
sé úrskurður hans réttmætur jafngildir það dauðadómi yfir fræðistörfum útgef-
anda. Það er því til nokkurs að vinna að halda uppi málsvörn og sýna fram á að
ritdómur EMJ sé byggður á misskilningi á markmiðum útgáfunnar og þekk-
ingarleysi á þeim fræðikenningum sem hún byggir á.
Eitt helsta kvörtunarefni EMJ er að útgefandi skuli miða við að ríkjandi
kenningar (sem EMJ kallar tískukenningar) í þeim fræðum sem fást við munn-
lega orðlist séu réttmætar án þess að færa rök fyrir því sérstaklega. EMJ saknar
þess að hvergi skuli gerð grein fyrir skoðunum og rannsóknum fyrri fræði-
manna og á þar einkum við skoðanir Sigurðar Nordals sem hann setti fram í
gagnmerkri Völvuspárútgáfu sinni árið 1923.
Það er rétt hjá EMJ að undirritaður gengur út frá öðrum kenningum en tíðk-
uðust á dögum Nordals og EMJ hefur alist upp við. Og það má vissulega ræða
hvort það sé réttmætt. En útgefandi kaus að skjóta sér undan slíkri eilífðarum-
ræðu og tala heldur um sín fræði út frá þeim breyttu forsendum sem nýjar
kenningar og rannsóknir hafa skapað.
Markmið útgáfunnar var aldrei að sjóða saman það sem fræðimenn hafa
skrifað um eddukvæði í aldanna rás heldur var ætlunin að sýna kvæðin í fram-
haldi af nýlegum rannsóknum á munnlegri kvæðavarðveislu. Því væri ekki
óeðlilegt að í ritdómi væri talað út frá þeim breyttu forsendum sem hafa skap-
ast í fræðunum vegna þessara rannsókna í stað þess að bölsótast í eltingarleik
við hugsunarvillur eins og þá sem kemur fram þegar EMJ segir:.....eltinga-
leikurinn við tískustefnur kemur einnig fram í skýringum við einstakar vísur
kvæðanna og jafnvel í meðferð textans" (382-leturbr. mín, gs). Einmitt vegna
þess að gengið er út frá öðrum grundvallarforsendum en tíðkuðust þegar Nor-
395