Tímarit Máls og menningar - 01.12.1988, Blaðsíða 113

afrekum og landvinningum. Sögukona
Hringsóls skýtur sér lengst af undan
upprifjuninni, en minningarnar knýja á.
„Maður þurrkar ekki burt minningar
með klút, búa um sig í manni líkt og
hrúðurkarlar.“(13) Ein minning vekur
upp aðra sem vekur upp enn aðra og
þannig koll af kolli, stundum án sjáan-
legs samhengis í fyrstu. Það er lífsnauð-
syn að rifja upp, reyna að púsla saman
þó það sé sárt. Og það er ástæða fyrir
þessari viðleitni sögukonu til að koma
einhverri mynd á brotin. Hún er orðin
gömul og langþreytt á lífinu, kemur
engum við lengur, og hefur ákveðið að
enda ferð sína. Hún ætlar að enda hana
þar sem hún byrjaði, hjá fjallinu heima:
Ég veit að stundin er komin: ætla að
ná fundi konu sem býr í þokunni.
Eins og fjall bernskunnar.
Astæðulaust fyrir mig að sitja
lengur og bíða.(9)
Og hún bíður ekki, heldur leggur upp í
lokaferð sína, í leigubíl, og farangurinn
er einungis göngustafur hennar og upp-
rúllað ullarteppi. Og í vasanum pening-
ur. Þessi nútímalega ferð (í leigubíl)
öðlast goðsögulegt gildi í frásögninni.
Leigubílstjórinn er í hlutverki Karons
og býðst til að hjálpa gömlu konunni
áleiðis, og fyrir ómakið fær hann að
sjálfsögðu greiddan ferjutollinn:
Runnið upp fyrir mér hver hann var
þessi gamli maður. Hann myndi
flytja mig . . . Þessi peningur verður
að nægja fyrir farinu.(120)
Slíkar táknrænar vísanir má víða sjá í
texta Álfrúnar, oftast er um tákn fyrir
líf (ormur, fljúgandi dreki) og dauða
(skuggi á leirljósum hesti) að ræða, sem
stundum renna þó saman í eitt (fjall
bernskunnar).
Auk eigin minninga rekur sögukona
Umsagnir um bakur
minningar Daníels, eiginmanns síns.
Þegar þau giftust gerðu þau samkomu-
lag með sér:
. . . að byrja nýtt líf frá rótum alveg
og urðu þess vegna að gleyma því
sem var liðið, draga yfir það strik,
og Bogga hafði lofað að spyrja ekki
um árin sem Daníel var í burtu;
hann ætlaði ekki að spyrja um barn
sem dó né hvern eða hverja Bogga
hefði elskað. (190)
En þau eiga erfitt með að halda sam-
komulagið. Sérstaklega eftir að Daníel
er orðinn gamall og veikur og situr í
hornstólnum við gluggann. Þá sækja
minningarnar að honum og hann þusar
endalaust yfir Boggu, segir frá sömu at-
vikunum aftur og aftur og ein frásögnin
stangast á við aðra. Svo deyr Daníel, en
knýr dyra eitt dimmt óveðurkvöld, aft-
urgenginn, og sest í gamla sætið sitt.
Getur hann ekki séð Boggu í friði dauð-
ur, fremur en þegar hann lifði? Eða er
hann kannski bara að villast? Leitar
hann dóttur sinnar - eða gamallar
myndar? Eða leiddist honum kannski
bara í gröfinni eins og Sál í Aubnuleys-
ingja og Tötrughypju hennar Málfríðar;
vantaði félagsskap? Eða langar hann að
ríða húsum eins og títt er um íslenska
drauga? Bogga er síður en svo ánægð
með endurkomuna en getur lítið gert,
gefst upp fyrir honum eins og svo oft
áður, ber honum kaffi - og áfram halda
þau að rifja upp, kýta, takast á í illsku.
Þegar minningabrotum sögukonu
hefur verið púslað saman kemur í ljós
æviferill sem á yfirborðinu er fremur
tilþrifalítill. Hún er fædd í litlu sjávar-
þorpi úti á landi, missir móður sína ung
og elst upp hjá föður sínum og ráðs-
konu hans, Þórunni, yngri systur sinni,
Brynju og stráknum Jónsa, syni Þór-
503