Tímarit Máls og menningar - 01.12.1988, Page 115

kringum læsinguna er svört rönd: Sorg-
arrammi. Hún er í fylgd Daníels sem
tók á móti henni á bryggjunni. Daníel
er bróðir Jakobs og mágur Sigurrósar,
hjónanna sem tóku hana í fóstur, og því
n.k. frændi stelpunnar. Astarsamband
þeirra ber því keim af sifjaspelli þó þau
séu ekki tengd blóðböndum, enda verð-
ur „frændi" bannorð sem hún notar til
að stríða Daníel með.
Bogga er enn bara stelpa þegar Daníel
fer að koma við hana, strjúka á henni
lærin, girnast hana. Þá vissi hún ekki að
hann „girntist aðeins forboðnu aldin-
in“. (162) Flest við Daníel er öfugsnúið.
Ekki bara hin afbrigðilega kynhegðun
hans fram eftir öllum aldri, eða háttalag
hans eftir dauðann, heldur einnig skoð-
anir hans á tilverunni í heild. Bogga
reynir að loka augunum fyrir því lengst
af, en gerir sér þó grein fyrir að „þessi
maður tortímdi“ (141). Hún veigrar sér
þó lengst af frásagnarinnar að minnast
Daníels í hans ógnvænlegustu mynd -
og þegar sú minning verður ekki lengur
umflúin: „Þetta var allt annar maður,
með hakakrossi armbindið um handlegg
hans.“ (310) En hvernig var sá Daníel
sem Bogga þekkti? Hún vildi hann ekki
framan af. Hljóp (alfarin að hún hélt) út
úr húsinu þegar hún var hvött til að eiga
hann. Lætur síðan undan löngu síðar,
þegar henni virðast vera allir vegir ófær-
ir. - Eða hvað? Stjórnaði helber eymdin
uppgjöf hennar? Eða „brennandi lost-
inn“? Er hún kannski eftir allt ekki sá
varnarlausi þolandi sem hún virðist vera
við fyrstu sýn? Þegar grannt er skoðað
kemur í ljós að Bogga og Daníel eiga
ýmislegt sameiginlegt sem kannski
bindur þau saman - þrátt fyrir allt. Lán-
laus bernska, einmanakennd og utan-
garðsmennska svo eitthvað sé tínt til.
Kannski er það sá Daníel sem hún vill
Umsagnir um bakur
kannast við, en ekki nasistinn, öfug-
ugginn og (mögulega) svikarinn.
Bogga og Daníel fara í brúðkaupsferð
til Spánar, en þar hefur Daníel dvalið
áður, á stríðstímum. Minningar hans
snúast aðallega í kringum þann tíma.
Hvaða hlutverki hann gegndi í þeim
ósköpum verður aldrei fullljóst af frá-
sögninni. Þó er gefið í skyn að hann
hafi átt þátt í að svíkja fólk í hendur
nasista. Hann er margsaga um þennan
tíma, en óhugnaður stríðsins ásækir
hann stöðugt. I minningum hans bland-
ast stöðugt ofbeldi og losti, afbrigðileg-
ar hneigðir hans skýrast á sviði ofbeldis
og dauða.
I fyrstu skáldsögu Alfrúnar, Þeli, er
efnið alls ekki óskylt því sem hún vinn-
ur með í Hringsóli. Þar er m.a. konan
Una, sem lýst er með augum sögu-
manns og vinar hans Einars. Með aug-
um tveggja karlmanna. Hún er þolandi í
tvenns konar skilningi: Þolandi í frá-
sögninni; fær aldrei málið sjálf. Og þol-
andi í samskiptum við karlmenn sög-
unnar. Bogga í Hringsóli minnir að
mörgu leyti á Unu í Þeli. Tilvera þeirra
álíka lánlaus og sársaukafull. En í
Hringsáli er konan til frásagnar. Hún er
gerandi frásagnarinnar, og kannski
meiri gerandi í lífi sínu en mann grunar
í fyrstu. Þetta er strax gefið í skyn þegar
hún er enn á barnsaldri og beitir skóla-
systur sína grimmd. Þar er hún í hlut-
verki kúgarans. Búin að læra að bíta frá
sér. Grimmdin virðist líka stjórna gerð-
um Boggu í sambandinu við Daníel
þegar hann er orðinn gamall og farlama.
Og eins er um samband hennar og Sig-
urrósar. Gefið er í skyn að Bogga hafi
komið henni úr húsi, rekið hana burtu
af heimilinu gamla og veika. Hér er þó
aldrei allur sannleikurinn gefinn. Texti
Alfrúnar er aldrei einfaldur, oft tvíræð-
TMM VIII
505