Tímarit Máls og menningar - 01.06.1991, Blaðsíða 10

ar menningar, menningar sem er vissulega
þjóðleg og sérstæð eins og hver önnur
menning en umfram allt byggð á samtali
við aðrar menningarheildir, þátttakandi
menning en ekki einangrunar-, hræðslu- og
heimóttarmenning.
Að kynnast öðrum til þess að kynnast
sjálfum sér og koma sér upp öðrum augum
innan í sínum eigin og geta horft á Island
með þeim augum, fjarlægum augum, ekki
erlendum, nei fjarlægum, og horfa jafn-
framt á útlönd með sínum eigin íslensku
augum. Þetta er mikilvægur þáttur í því að
vera Islendingur.
Einangrun hefur aldrei nokkum tíma ver-
ið íslenskri menningu til góðs fremur en
annarri menningu, við sjáum til dæmis að
niðurlægingartímabil íslands og íslenskrar
menningar eru tímabil einangrunar og
blómaskeið eru alltaf tímar mikilla og
góðra samskipta.
Það er líka hræðilegur misskilningur að
til sé einhver hrein menning, einhvermeyj-
armenning, öll menning byggir á samskipt-
um, og hvað er upphaf íslenskrar menn-
ingar annað en blanda — einkum norrænn-
ar og keltneskrar menningar — ögrandi
blanda eins og bam er blanda foreldra og
hvorugt þó né bæði.
Þess vegna finnst mér blasa við að ekkert
annað en skapandi, virk viðbrögð við aukn-
um möguleikum samskiptaþjóðfélagsins
komi til greina af okkar hálfu. Hafi menn
hugsað sér þann kost mögulegan að draga
sig inn í skel þá hefur tæknin einfaldlega
gert það ómögulegt. Það em ekki nema ein
fimm ár síðan þáverandi menntamálaráð-
herra, Sverrir Hermannsson, efndi til
ágætrar ráðstefnu í Þjóðleikhúsinu um ís-
lenska tungu, að ég orðaði niðurstöðu mína
svo: Sókn er eina vömin; og ég hef ekki
haggast frá þeirri fullvissu. Það er ekki
spuming um að sókn sé besta vömin, sem
gefur til kynna að til séu aðrir kostir, heldur
að sókn er eina vömin. Engir draumar um
einangmn geta lengur orðið að veruleika.
Það er ekki spurning um að
sókn sé besta vörnin, sem
gefur til kynna að til séu
aðrir kostir, heldur að sókn
er eina vörnin. Engir
draumar um einangrun geta
lengur orðið að veruleika.
Hvað þýðir þetta? Þetta þýðir sókn bæði
innávið og útávið. Það er sókn innávið til
dæmis þegar afburðaþýðendur snúa af-
burðatextum bókmenntanna á íslensku og
þau ævintýri gerast sem betur fer á hverju
einasta ári, margsinnis. Hugsið ykkur til
dæmis að núna fyrir jólin komu út allir
harmleikir Grikkjanna þriggja, Æskýlosar,
Sófóklesar og Evrípídesar í íslenskri þýð-
ingu Helga Hálfa, sem kunningjar hans
nefna svo og er ekkert hálfur heldur tvö-
faldur því hann mun vera eini maðurinn í
víðri veröld sem hefur þýtt öll leikrit Shake-
speares og Grikkina líka.
Ég vek athygli á þessu til þess að minna
á að sókn er ekki einvörðungu möguleg
útávið.
*
Þýðingar leiða svo kannski hugann að atriði
sem mjög hefur verið rætt um: þýðingar-
skyldu íslenskra sjónvarpsstöðva. Ég verð
að segja að í þessum umræðum leið mér
8
TMM 1991 ;2