Tímarit Máls og menningar - 01.06.1991, Blaðsíða 61

síðamefndi hefur eins og Nonni aiist upp á
bænum sem munaðarleysingi.
Bernskusagan er að því leyti hefðbundin
að byggingu að hún skiptist í kynningu,
meginátök og lausn. I upphafi em vinnu-
konan og vinnumennimir sett í brennidepil
með orðunum:
Allur heimurinn var Grímur og Jónas og
Manga. (127)
Þá kynnir sögumaður persónumar hverja á
fætur annarri og leitast við að lýsa þeim frá
sjónarhóli drengsins Nonna en skýrir þó
stundum viðbrögð sín og skynjun í bemsku
með skilningi fullorðins manns.
Þegar meginátök bemskusögunnar hefj-
ast hafa helstu forsendur þeirra verið skýrð-
ar, þ.e. að sambandið milli Gríms og
Jónasar er stirt af því að báðir eru hrifnir af
Möngu. Einnig hefur komið fram að Nonni
er nákomnari Grími en Jónasi — m.a. af því
að Grímur er sagnabrunnur — en hefur
hom í síðu Möngu af því að hún er „kven-
fólk“ (129), en sennilega einnig af afbrýði-
semi, þar sem hún „tekur“ Grím „frá“
honum. Loks hefur verið sýnt hver sérstaða
fóstrunnar er í sögunni:
Hún var að nokkuru leyti utan við og ofan
við til veruna. Hún átti vald á öllum matnum
— allri mjólkinni og öllu sykrinu. Og hún
bragðaði aldrei á neinu öðruvísi en aðrir...
Mér fannst hún meira en mannleg. Eitthvað
í ætt við englana. (128-129)
Frásögninni af meginátökunum má skipta í
tvo hluta. Hinn fyrri lýsir tilraunum Gríms
til að ná sér niðri á Jónasi en hinn síðari
hefnd Jónasar. Milli þessara tveggja hluta
er millispil sem veldur straumhvörfum í
atburðarásinni.
Grímur og Jónas notfæra sér báðir Nonna
litla í baráttunni um Möngu. Grímur fær
hann til að yrkja rímur:
... þú getur haft í þeim einhvern slána sem
er að eltast við að ná í fallega stúlku og tekst
það ekki. Og hann geturðu hugsað þér vera
Jónas. Eg kann að geta hjálpað þér eitthvað,
skotið inn vísuorði og vísuorði þegar þú ert
í vandræðum ef þú hefir það svona. (135)
Nonni bítur á agnið, fer að yrkja rímur um
Úlf óþvegna, þ.e. Jónas, en ákveður án vit-
undar Gríms að hæða einnig Möngu og
yrkir því líka um skessuna Skinnbrók.
Millispilið hefst þegar Nonni er búinn með
tíu erindi af rímunum. Þá lærir hann marjas
af aðkomudreng og Nonna þykir spilið
skemmtilegra en annað sem hann hefur
kynnst um dagana. Það notfærir Jónas sér,
sem hefur komist á snoðir um rímumar fyrir
tilstilli Gríms. Seinni hluti átakanna hefst
þegar hann tekur Nonna með sér til útiverka
sinna og býðst til að spila við hann marjas
heilan sunnudag ef hann fari með rímumar.
Drengurinn, sem á sér einskis ills von,
stenst ekki mátið og lætur hann heyra kveð-
skapinn. Jónas bregst þá hinn versti við og
kveðst ekki aðeins ætla að svíkja hann um
marjasinn, heldur hótar honum flengingu
og virðist á endanum ætla að ganga í skrokk
á honum. Að minnsta kosti býst drengurinn
til vamar með heynál, svarar Jónasi með
gífuryrðum og flýr loks skelfíngu lostinn
heim í baðstofu og bíður þess sem verða
vill. Vinnufólkið er allt ókomið frá verkum
sínum. Grímur kemur fyrstur heim en
Nonni þorir ekki að segja honum hvað hef-
ur gerst. Spenna er nú vakin í frásögninni
með lýsingum á því hvernig Nonna líður og
hvemig hann skynjar umhverfi sitt:
Tilveran varfram úröllu lagi skuggaleg. (141)
TMM 1991:2
59