Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1991, Blaðsíða 76

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1991, Blaðsíða 76
Rory McTurk „Áhrifafælni" í íslenskum bókmenntum Paradísar missir, Piltur og stúlka og Síðasta orðið Hér er hugtakið áhrifafælni eða ótti við áhrif, sem bandaríski bókmennta- fræðingurinn Harold Bloom hefur notað, skýrt með dæmum úr ritum Halldórs Laxness. Þeirri spurningu er varpað fram hvort áherslan á Satan sem hetju og Krist sem góðan hirði í Paradísar missi, kvæði Miltons í þýðingu Jóns Þorlákssonar, hafi hvatt nútímaskáldsagnahöfunda íslenska til að hafna áhrifum forníslenskra hetjubókmennta og notfæra sér goð- sögnina um syndafallið og myndmál hjarðskáldskapar. Dæmi eru tekin úr sögum eftir Jón Thoroddsen og Steinunni Sigurðardóttur. Áhrifafælni Þegar hér er talað um áhrifafælni í bók- menntalegu samhengi, er átt við þann kvíða eða ótta, sem rithöfundar eru sagðir finna til gagnvart fyrirrennurum sínum í bókinni The Anxiety of Influence (1973) eftir bandaríska bókmenntagagnrýnandann Harold Bloom. Eins og breski gagnrýnand- inn Terry Eagleton hefur orðað það, endur- skrifar Bloom bókmenntasögu í ljósi Ödipusarduldarinnar.1 Að sögn Blooms þjást rithöf- undar, einkum ljóðskáld, af stöðugum kvíða, óstyrk og jafnvel ótta gagnvart þeim skáldum, sem voru á undan þeim, eins og synir gagnvart feðrum sínum. Þannig ber að skilja verk þeirra sem við- leitni til að losa sig við áhrifafælnina með því að brjótast undan þeim foreldrakennda þrýstingi, sem verður fyrir þeim við lestur verka fyrri skálda. Frá þessu sjónarmiði á skáldið í sífelldri samkeppni við fyrirrenn- ara sinn sem hótar því andlegri geldingu; skáldinu finnst vera þörf á að svipta fyrir- rennarann krafti með því að grafa undan skáldskap hans og skrifa, yrkja, á hátt sem hefur í för með sér endurskoðun, höfnun, og umsköpun fyrra verksins. Að mati Blooms má lesa öll kvæði sem nýjar gerðir af eldri verkum, gerðir, sem stafa af meira eða minna meðvituðum mislestri eða mis- skilningi á frumgerðunum og bera vitni um viðleitni höfunda til að bægja frá sér ofur- valdi fyrri höfunda. Hvert nýtt skáld er það síðasta í bókmenntahefð og kemur að því leyti, samkvæmt bók Blooms, alltaf of seint 74 TMM 1991:2
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.