Tímarit Máls og menningar - 01.06.1991, Side 18

lega, einna líkast því, sem hún tæki ekkert alvarlega. Ég kom oft heim til
hennarmeð öðrum fulltrúum þingsins, drakk hjá henni kaffi og ræddi við
hana. Hún var mjög viðkunnanleg fyrir minn smekk. Og mín eina
skemmtun þama norður undir Ishafi var að ganga fram af henni með
öfgafullu orðbragði. Hún reiddist mér aldrei. Hún hló. Og þó mun ég oft
hafa hneykslað hana. Þá var ég orðinn róttækur sósíalisti, en hún var
íhaldsmanneskja. Og oft reyndi ég að sýna henni fram á með gasalegu
orðbragði, hve ósamboðið það væri guðspekingum að fylgja að málum
eigingimi, kúgun og ránum kapitalismans. Hún hló. Við urðum góðir
kunningjar. Þessi kona hét Lára Ólafsdóttir.
Svo leið eitt ár og fjórir mánuðir. Þá var það einn dag í nóvem-
bermánuði 1923 að ég gekk vestur Austurstræti í Reykjavík. Þá mætti ég
á vegamótum Austurstrætis og Aðalstrætis Sigríði Bjömsdóttur kaup-
manni. Hún var einn af fulltrúunum á þinginu 1922, og svo hafði hún
aftur verið á Akureyri í sumar. Hún vék sér að mér og sagðist eiga að
bera mér kæra kveðju frá Láru Ólafsdóttur. Hana langaði að fá línur frá
mér. „Þér ættuð að skrifa henni.“
„Það er rétt ég skrifi henni nokkrar línur,“ svaraði ég. „Þakk fyrir.“
Svo skildum við. Kl. níu um kvöldið settist ég flötum beinum í rúmi
mínu og byrjaði að skrifa henni bréfið. Bréfið smálengdist og fékk að
innihaldi fleiri og fleiri skemmtilega kafla. Stundum snerti ég ekki á því
nokkra daga og var að hugsa um að hætta við það. En svo byrjaði ég aftur,
og þannig leið tíminn í sífelldum vomum fram að nýári. Þá var bréfið
orðið á stærð við dálitla bók og mér fór að detta í hug að senda henni það
sem prentað rit. Ég bar þessa hugmynd undir kunningja mína og las fyrir
þeim ýmsa kafla úr bréfinu. Þeir hvöttu mig til að gefa það út. í
janúarmánuði afréð ég að halda því áfram þar til það væri orðin dálítið
stór bók. Mér datt fyrst í hug að kalla það Bréf til Láru Ólafsdóttur, en
einn dag, þegar við Vilmundur Jónsson gengum upp Bankastræti, bar ég
undir hann titilinn. Hann sagði að ég skyldi heldur kalla það aðeins Bréf
til Láru. Ég sá strax að það var betri titill. I ágúst var samningu bókarinnar
lokið. í desember kom út fyrri útgáfan, 300 tölusett eintök, sem seldust
upp á vikutíma, þó að bókin kostaði 15 krónur. I febrúar kom út önnur
útgáfa, 1700 eintök, sem rann út. Ég gaf sjálfur bókina út og sá um alla
útsendingu á henni. Og hreinn gróði af henni varð um 8000 krónur.
Bréf til Láru hefur kannski haft meiri áhrif en nokkur önnur bók, sem
rituð hefur verið á íslenska tungu. Hún var algerð nýjung að formi, stíl
og hugmyndum. Hún verkaði á fólkið eins og sprenging, sem molaði
niður ýmsar villukenningar og úreltar hugmyndir. Fyrir þá, sem þessi
sprenging var lausn, var hún gleðiboðskapur, en [fyrir alla], sem fundu
16
TMM 1991:2