Tímarit Máls og menningar - 01.06.1991, Page 111

birtist allt í einueinhver óútskýrður „ég“ íþess-
um köflum. Þessi stílbreyting er svo hastarleg
að til lýta má telja.
Á bls. 11 segir: „Dægurtónlist er tuttugustu
aldar fyrirbrigði“. Þetta er ekki satt. Mikill
markaður var fyrir dægurtónlist á síðustu öld og
seldust nótur ýmissa laga sem enn þann dag í
dag eru talin dægurlög og ekkert annað oft í
stórum upplögum, jafnvel í milljónum eintaka.
Allt fram til þess að rokktónlistin kom til sög-
unnar byggðist mjög stór hluti dægurlagamark-
aðarins á nótnasölu. Ein meginástæða upphaf-
legrar andstöðu stóru útgáfufyrirtækjanna gegn
rokkinu var sú að rokktónlist var ekki skrifuð,
hún var framin. Ef nótur voru skrifaðar á annað
borð varþað gert eftirá. Útgáfufyrirtækin höfðu
verulegar tekjur af nótnasölu sem nú lagðist að
talsverðu leyti af. Reynt var að setja rokklög út
fyrir hljómborð eða gítar, en slík útsetning
komst mjög illa til skila ef menn höfðu ekki
heyrt lagið af plötu.
Hvað er rokk?
Ég man ekki betur en að rokkið eins og það var
skilgreint hérlendis hafi gengið yfir eins og hver
önnur tískubylgja og sú merking orðsins sem
höfundur leggur í það er amerísk. Rokkið var
dautt í huga unglinga 1965. Undirrituðum er
það minnisstætt að hann heyrði af tilviljun á tal
amerískrar stelpu haustið 1966 og sú taldi sig
hafa gaman af rokki, nokkuð sem Islending-
unum fannst hallærislegt. Þá kom þessi skil-
greiningarmunur mjög skýrt í ljós, stúlkan var
bara að tala um annað. Ég tel mig geta fullyrt
að margir þeirra sem eru e.t.v. bara lítillega eldri
en við Gestur ganga enn með þennan skilning
og þeir skilji ekkert í þegar bókin reynist fjalla
jafnmikið eða meira um Trúbrot og Sykurmol-
ana en þeirra ástkæru rokkhetjur.
Ég hef í sjálfu sér ekkert á móti þessari am-
erísku skilgreiningu en þessum merkingarmun
hefði mátt gera nokkur skil. Raunar verður að
telja nauðsynlegt þegar höfundur endurskoðar
þessa bók eða skrifar nýja um svipað efni að þar
verði frátekið pláss fyrir skilgreiningar. Bókin
er því miður nokkuð rituð fyrir „innvígða".
Margir þeir sem hafa gaman af henni hljóta að
hnjóta um nöfn á tónlistarstefnu eins og „fram-
sækið rokkabillí" sem birtist á bls. 217 eins og
skrattinn úr sauðarleggnum; svipað á við um t.d.
„bláa tóna“ á bls. 19. ofl. Þeir eru margir sem
ekkert vita hvað átt er við.
Hin dauða hönd Tin Pan Alley
Eitt af því sem undirritaður getur síst felit sig
við er að fjallað er afskaplega niðrandi um „Tin
Pan Alley“ stefnuna svonefndu og af frásögn
höfundar mætti ráða að hún væri úthugsuð af
andskotanum sjálfum og holdgervingi hans hér
á jörð, auðvaldinu, til þess eins að halda lýðræð-
issinnuðum, framsæknum æskulýðshreyfing-
um í skefjum.
Það er ekki einfalt mál að skýra nákvæmlega
út hvað þessi „Tin Pan Alley“ stefna var, enda
hafa verið skrifaðar um það langar bækur. Hún
var kennd við 28. stræti í New York þar sem
stærstu nótnaútgáfufyrirtækin höfðu aðalaðset-
ur. Þessi gata var uppnefnd „Tin Pan Alley“ sem
e.t.v. mætti útleggjast sem „Blikkpönnusund“.
Þessi stóru útgáfufyrirtæki áttu mörg hver
rætur að rekja til áranna kringum 1890, en þá
urðu allmikil umskipti í dægurlagastíl, jafnvel
svipuð og urðu síðar með tilkomu rokksins.
Með nokkrum rétti má segja að um 1890 hafí
orðið ákveðin bylting, ný valdahlutföll komu
upp í dægurlagaheiminum og þessi valdahlut-
föll héldust að mestu fram yfir miðja þessa öld.
Ef lag átti að ná vinsældum á þessu tímabili varð
það undantekningalítið að fara í gegnum aug-
lýsingavél stóru útgáfufyrirtækjanna. Þetta
breyttist að nokkru með tilkomu rokksins. Alla
vega urðu útgáfufyrirtækin að horfast í augu við
minnkandi nótnasölu og laga sig að breyttum
aðstæðum.
Það má e.t.v. til sanns vegar færa að þessi
stefna hafi verið að ganga sér til húðar á sjötta
áratugnum og hafi verið orðin nýsköpun nokkur
fjötur um fót. En ekki má gleyma því að hún
TMM 1991:2
109