Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Síða 70

Um leið og við hugsum svona, andlega
upphafin, hugsum við sem svo: myndin er
eftir íslenskan listmálara og við teljum víst
að hann hafí lært hjá Braga Ásgeirssyni og
drukkið skoðanir hans með grafíkmjólk-
inni. Bragi hefur einmitt þessa skoðun á
karlmanninum í nýlegri grein um myndlist
í Morgunblaðinu. Þar segir:
Sæmundur Valdimarsson hefur margt að
segja okkur í verkum sínum, og hann hefur
þá sönnu og upprunalegu kennd mótunar-
listamannsins, að hrífast meira af fjöl-
breyttum og mjúkum formum kvenlíkam-
ans, en hinum harða og flatarmálslega
stranga líkama karlpeningsins."2
Lausnin er fundin: Listamaðurinn hefur
lært hjá Braga!
Sláum þessu föstu og botn í hugleiðingar
okkar.
En — hver skollinn! — ef við förum
lengra inn á svið myndarinnar sjáum við
sjálfstæði væntanlegs nemanda.
Svo vitum við líka, vegna þekkingar okk-
ar á íslenskri myndlist, að í henni hafa
íslenskar konur verið jafnvel meira fyrir
ströng form en karlmenn, svo sem Eyborg
Guðmundsdóttir og Ásgerður Ester Búa-
dóttir.
Þetta gerir talsvert strik í reikninginn við
að reikna út innihald og uppruna myndefn-
isins. Við höldum samt áfram: að baki karl-
táknanna er talsvert reglulegur formheimur
og hann er ekki jafn reglulegur og form-
heimurinn að baki mýktarinnar. Vegna
blindu tilfinninga sinna getur karltáknið
lokað augunum og látið sem eðli þess sjái
ekki. Táknið getur líka ratað af eðlishvöt á
formin sem það hefur leitað til frá upphafi
vega, svo það geti leyst sig upp í mýkt
ölduhafsins. Formin sem bíða karltáknsins
eru með opin augu og án augnaloka. Þetta
eru augu náttúrunnar og lokast aldrei en
hafa samt þann hæfileika að láta lífið fara
stundum fram hjá sjóninni svo það geti haft
sinn gang.
Einmitt það sama er að segja um þessa
mynd. Við þykjumst skilja hana, við ráðum
í hana að einhverju leyti, en þótt við leituð-
um með leiðsögumanni á sviði listanna um
vegi hennar og rýndum í allar þær
dæmisögur sem hafa verið skrifaðar um
tvfleik tófu og rebba, manns og konu, og
ímynduðum okkur að málarinn hafi lesið
þær og síðan lúrði efnið í undirvitund hans
og eigin reynslu, þá yrðum við í rauninni
engu bættari, bara örlítið fróðari eða leikn-
ari í huganum.
Og þótt við rýndum í lífsviðhorf málarans
eða í sálarlíf hans með aðstoð sálfræðinga
mundi aðeins lítið bætast við sem varðaði
listina.
Eftir langar setur fyrir framan sófann,
með augun á myndinni og hugann í gangi,
hefur okkur skilist af þessari einu mynd
sem við eigum í stofu, að það að hafa hæfi-
leika til að taka við myndefni eins og það
er í formgerð sinni og litum er svipað því
að maður geti þegið síendurtekið hTið, jafn-
vel það daglega og hversdagslega, í sinni
ólíku mynd, eftir því hvemig hugur eða
aðstæður hvers og eins snúa við því. Og það
er ekki svo lítið.
Að geta haft hlut fyrir augunum á hverj-
um degi án þess að vera sífellt að brjóta
heilann um hann er að geta umgengist
heiminn á eðlilegan hátt. Það að láta sér
ekki alltaf nægja það sem maður sér, heldur
vilja rýna í innihald þess með heilabrotum,
er að auðgast af einhverju sem er frá öðmm
komið og auðugt fyrir. Von okkar er sú, að
þetta verði þannig áfram hjá okkur með
68
TMM 1992:2