Skírnir - 01.04.1994, Page 35
SKÍRNIR
AÐ SYNGJA Á ÍSLENSKU
29
Rytmískt misgengi er því margvíslegt í dróttkvæðinu. Skriplur
og steytur í merkingu, setningum og framburði búa í raun í sál
stílsins og eru ekki einfaldlega brögð til að auka vægi merkingar-
innar. Því virðist stundum sem þessi hugtök eigi ekki við, en þau
eru betur til þess fallin að merkja frávik en reglu.
Eg nefndi hér áður eins konar óskráð boðorð um jafnvægi í
upplýsingamætti bragraddanna. Það veldur því að þegar háttur-
inn hvílir á svo sterkum skilgreiningum sem nú, en bragstíllinn
miðar að sem mestri upplýsingaauðgi innan háttarins eru líkur á
að merkingarsviðið dragist nokkuð saman og hneigist frekar að
klifunum. Það er svo í dróttkvæðinu að efnið vindur gjarnan úr
sér lóðrétt en ekki lárétt. I stað þess að flókin atburðarás sé tíund-
uð vaxa upp af einu atviki kenningar og einfaldar athugasemdir
svo merkingarsviðið hjaðnar að inntaki en auðgast að lit. Kyrr-
stætt eðli merkingarsviðsins helgast jafnframt af fjölda nafnorða í
vísunum, en kenning er í raun ekki annað en upphleðsla nafn-
orða, sem eru stöðugasti orðflokkurinn. Þannig mætast í drótt-
kvæðinu iðandi bragur og kyrrstætt merkingarsvið.29
Erfitt er að kveða upp úr um hvort muni upprunalegra, kenn-
ingastíllinn eða bragformið. Ef til vill mætti hugsa sér að eftir því
sem eyrað leitaði meiri hljóms hafi þörfin á kenningasmíð vaxið
til að skáldið ætti fleiri kosta völ í myndun hans; sumsé að hér
hafi bragur getið af sér merkingu, og kenningar séu til orðnar
fremur af tónlistarlegum en merkingarfræðilegum ástæðum, enda
eru þær ómissandi þáttur í fullkomnum samhljómi bragraddanna.
Tónlistarlegt gildi kenninganna er altént greinilegt. Ellutar
sömu kenningar kallast á innan erindis, jafnvel endanna á milli.
Hver kenning verður eins og sjálfstæð rödd í margradda
29 Til að henda reiður á hraða merkingarsviðsins mætti bera saman fjölda
sagnorða í dróttkvæðum og fornyrðislagi. f dálitlu úrtaki dróttkvæðra vísna
reyndist fjöldi sagnorða að meðaltali 5,29 í vísu. Þetta samsvarar því að í staðl-
aðri fornyrðisvísu séu 3,53 sagnorð. í úrtaki vísna undir fornyrðislagi reyndist
meðalfjöldi sagnorða hins vegar 4,48 í vísu, semsé næstum einu fleira að
meðaltali, og miðað við sama atkvæðafjölda.